Bêrî

      *  Bêrî

                                                                                                       Recep YİĞİTBAY

Varan vinderd tepîya pencera akerd, boya ‘herri ameyê teberra, vayên do honik kewt zerre pişika xwu nê vayîya kerd pird.Laberê zerrê banî zê teberî nêbî azmînê banî rodabî, bîbî sim u sîya .Şelpê temaşê teberî kerd tavênda weş varabî, çiranikan ra hewna aw çilkayê. Roj jî hew ra pey ra vijyabî, wesarê rojî zek kesîya qukla kaykero. ‘Hesen ‘edizyabî.

-Mahmûûd, ma îstiragê banî çaputa besterê,hulqê mino beno teng.

-‘Heseen, tîyê nêzanayiş ra vanê, tîyê mi vênê, mina qelfî kenê. Cayê nîyo didi nîyo, ma biterê dima kirêç cisawê fina nêbeno, soxe serê banî zê  pirojinîyayo, çilkê varan vareno o jî zeredo. Ti şikir biki no çîyê ma pêro henikî nêbeno.

-Mahmudo bira,  ez tîya di diha nêşena bi’hewiya, ez do meşti şîra dewî. Tayên boya mi bêro mi ver, xwu ra çend mengîyo eza tîyanan di, ez nêşîya waredê xwo, mi bêrîya keyî kerda, bêrîya Keko’y, bêrîya dayê, berîya dewda xwu kerda.

-Tido çiwext şirê?

-Ez do meşti, badê nîmazdê ênî şîra, qamyona dewda ma çoşmê didi û nîm-hîrê diz verra kewna ray.

-Ti şinê pêrini silamîy biki. To ard mi vîrî jî ‘heftena îmtî’hanê mi jî qedênê, nêza ‘‘heftena e jî şira peyanheftî aja ravêrna. Ti raşt perskerê mi jî bêrîya dewi kerda. Na meng jî dew bol bena weş.

-E, nika awa Zengçûra sera şina, hela çaxok yaxer varenno, zimmî kewno Zengçûr ser… Nika mîyê awroyî, bizên awroy jî zayê. Verekîy, kidikîy wextê bêrî arêbenê marandê xwu ser şîtê mar. To dî ma dewdi bî, ma verekîy kerdê xwu virara ma şîyê bêrî. O çax mi vatê:  “No çiçyo hina rojbiroj bêrî benna, mîyanê kesî kewno kesî ver.” Eza nikajî vana kaşka ez nika vereka verobîyayê. İnsano, qay rojên bêro mado bêrîya tîyajî bikerê, bêrîya şorbada mercuya,berîya nê bandê zivîngê boyinî. Qenê ‘her bîyayê ma do çendêna lox kerdê ‘hendibî, Nika o yo rodano Sûkijî vajê mayê banandê betonandi roşenê, no hina qe lazimê ci nîyo.

-Ma ti vanê banê sûk pêro hinayê. Dezayê mi, no banê feqîrano, neçarano, zê min û to telebandê bêperano. Hele şo şaro çi banan di roşeno, çi kêf kenno.

-Willi ez nêzana mi bêrîya dewi kerda, mî banê mayo ‘herin, banê bimaxa hezar fini, nê bana vêrêrîyo, nê bana vêşêrîyo.

-La weşa weşa dew bol veşa. Labrê merdim tayên banco ki rehetey kewo. Ma karê dewi bol gengazo? Şiwaney,  palî…. Babay vatê  ma rojana ciwen çarnayê, dima pawitê ki va bêro, ma do vaydayê. Ya vaş  çînayiş?  Dayê tim vana: “Ma şîyê vaş çînayê, wexta baba înan newe keyera  bîbî cîya, vatê: “ Min û warda mi Fatma ya ma hinî ê vaşî mîyandi bî. Dayê vatê:

– Finê ez amaya winyaya şimara ki; şimayê  pîya bermennê, qaşto mi ti  pawê Fatma verdabî.  Zek Fatma  qaytê mi bo, ay dî ki eza bermenna  û eza nêvindena, a ji hinî mina bermena. Dayê ameya  winyaya mayê bermenê, hema pêşyaya maro, ay jî dao  bermîro. Çaxanok qalê rezîley da verî bîyê, dayê na mesela tim vatê.

– Ezanê şanîyo veyndano, to dî ma hinî kewtî qisan.

-Ma sekrê, awdazê mi çinyo, awdazê to esto ?

-E , awdazê mi esto.

-Hunî ez ‘heta awdaz gêna, ti jî şorberi serni, ma dima pîya nimaz kennê.

 

‘Hesenî şî şorba na ser, Mahmudî jî awdaz girot dima ame. ’Hesenî muezîney kerd Mahmud jî kewt ver, bî îmam, pîya nimazê şanî kerd. Behdê nimajî her jûyî xwu da kalekên ser, ‘heta nanê şanî kesîra veng nêvijya. Mahmudî kitabê grotbî xwu dest, ’Hesenîjî  xwurê temaşeyê teberî kerdê. Roj newe newe bîyê tarî  estaran nîşan  dayê, wesarî bol estarey ravisyayê, zek azmîn di jî wesar bêro. Laberê hewna weş tarî nêbîbî  hem jî pacara  azmîn weş nê asayê. ’Hesenî çend balê xwu da jî a qor qe estarey nê ravisyay. Dima paca kalekra werişt xwu ser ki; Mahmudî tew şala nanî rakerda nan kerdo hadre.

-Mahmut to çîrê nê veynda mî?

-La sekra mi dî tîyê xwu rê temaşê estaran kenê, mi va nika ez veynda jî veng nêşno ney. To balê xwu dabî ti sero bîbî qîf.

Pîya roniştî, koçikana kowtî şorberi ser, pîzeyê xwu şorbaya weş kerd mird. Nanî dîma Mahmudî  va ;

-E da şina medresa, ewro sohbet esto, tîyê nînê ‘Hesen?

– Nê willi meşt îmtîhanê mi esto.

-Îmtîhanê to nê qedyayî?

– Nê,  meşt Sosyal Bîlgîler ra mado îmtîhan kewê. Mahmut şî sohbet,’Hesen jî dest kerd dersta xwu, ‘heta jondes hunî serobî. Dima kêber abya Mahmut kowt zerre.

-Selemünaleykûm,

-‘Eleykümselam  Mehmud, ti kotîdi mendê, ti berey mendê.

-La birayê mî sohbet rew qedyê jî dîma ma şî keydê Ap Silêmanî înan, ma persê ey kerd. Ma sekerd jî ap Silêmanî ma nêverdayî, ‘hunî çay-qe’hve-meyve îkram kerd, qisê mara, qisê eyra ,şew ma sero bî derg, bî berey.

– Nêweşbî?

-Nê la şîbî Hec . Nê ded Silêmanî ez jî silasnena.

-E,e tî jî silasnenê,to dî herdîş sipeyên esto rojê paşînan amêyê medrese. Mî va no kerwayê mayo, mi şima pîya dayîy silasnayiş.

-E, e ame mî virî. Ap ‘hecî sevatê, qalê ‘hecî kerdê?

-E va ma şî Mekka-Medîna ma şî ziyareta .

-To marê qe xûrmey nîyardîy Mehmûd?

-E ap Silêmanî  di poşetê xurmey û di kilaw û  di giştaney dekerdî day mi.

– Yanê heqê mino jî mîyandi.

– E, e. ‘Heqê to jî tewro.

-Fekê poşetî  ak, ma xwurê xurma burên, ti  zanê mirê çîyo şîrin çend weşo.

– Mî xwura werdîbî, ti bûri mîrê beso

‘Hesenî mehdenêna, fekê poşetê xurman akerd ew pêser pêser xurmey eştî xwu fek.

-La ‘Hesen ti zê dara  xurmer sero bê la, tayên hêdî hêdî buri, êdo to qirra bimanê.

-E willi brayê mi tîyê raşt vanê, ez dara xûrmêr serobîyayê ‘emel do miro gunayê.

-’Hesen, ez betilyaya ,eza kena cayanê xwu rakera rakewa…

Mehmud ravêrd şî cadê xwu ser kowt ca, ‘Hesenî jî şelpêna  çim çarna kitabî  dima ey jî çila kerd hewna û o jî rakewt.

Roj akewt bî. Wesarî roj rew  akewno. Xwu ra wesarî gonîya merdima gireyena kes qayilo şefaq ra werzo xwuser. To dî vilikîy ‘her bin ra serê xwu vejenê zîl danê, kes jî qayilo cayra  bivijyo. Wesar zey prowaya newedîla biyayişîya. Gonîya newê yena gandê merdimî,  kes cadi nêhewêno.

-Mahmûd werz ma ara xwu bikrê, bereyo vextê şîyayişî amê.

-Mahmud werişt xwu ser, cayê xwu arêda, şî dest û rîyê xwu şit ame ronişt.

-’Heseno bira, tora nêbo mado şewrane veyşan şirê mekteb. Ti ze maya kesîbê la.

-E willi ez maya towa (va u huway)

-Ti do ewro şirê ha,  gird û werdî pêrini silamîy ki.

-‘Eleykummeselam.

-Dewra çîyê wazenê?

-To şase  marê tayên masey bîya, nika wijadi masey bolê.

-Xwu vîra nêkra înşallah, to çi ‘heta nika  nêvatê, tew mi vîrî jî nîyameyê. Ma şayê dewra jî ardendo kamyona dewi roj bi roj yena şina.

-Çi zana, mi va kamdo tepişo?

-Sûcê mi jî esto, tew e jî şik nêbîya.

-Teba nêbeno, na finaki ti ameyse xwudi bîya.

Ara xwu kerdîy tepîya weriştîy şala xwu arêday.

Me’hmûdî va:

-Tayên erdîşa mi jî esta, cinîgê mi bîyê dergîy, ez jilêtê jî înan roda.

‘Hesenî jî çayda xwura çend qultî şimitî. O jî werişt xwu ser çîy mîy arêda berd mesqendi rona.

Kitabê xwu jî girotîy û kerdê bivijyo teber.

-Me’hmûd eza şina,  de hadê xatirdê to.

-Silamîy bik, lew nana apoy înan desta.

‘Hesenî  înanra mekteb ‘hend dûrî nêbî, çend kuçey tadeya, nika mektebî veroyo embazî kewtê rêz, kop bîyê, fina miduro qijenno qeça.’Hesenî jî lingî hewaday, eyjî peynîya rêz di cayê xwu grot.

-Çiçyo, xeyro midûro fina çiçîrê qijenno?

-Çi zana, vizêr qay çend tena dayo pêro, oyo ey vano.

-E… , boka teba nêbîyo.

-Nêzana, qay bol pê  tewnayo?

Midûrî, hêrsê xwu nêgirot bî, tayên şî amê. Heyna ey do çîna bivatê, laberê nêvat, gişta îşaretî da tepîya telebey pê dima bi rêzêna kowtî zerre, senî serşoyê çarwa kenê, çarwey  hunî pê dima rêz benê, qeçîy jî bi o babeta pê dima şîyê. Laberê qeçan merdîwanan sero fina resayîy pê û zimmîy kewti mektebî ser, ti vanê qey ‘heta nika înan  qe pê nêdîyo.

‘Hesen kewt ders, çend dersîy qedyay, dersa çiharinidi îmtîhan estbî. ’Hesenî,Zanîşê Şari ra (Sosyal Bîlgîler)  weş fehm kerdê. Mihelim  kewt zerre çantê xwu masî sero rona tepîya hêdî hêdî kağitîy çantera vetîy, telebey  mehtê mihelimî mendîbî.

-Qeçêno, persî gengazê! Laberê, na vatena mi o yo ki xebityayo eyrê yo. Mihelimî nê qisey vatî tepîya kağitîy vila kerdîy.

-Persan nika pêrin biwanê, çîyoki şima weş fahm nêkerd perskerê, çaxê îmtihanî perskerden çinya temam (tebî  mihelîmo hana vano laberê telebey do fina zê xwu bikrê, fina do pers kerê)

‘Hesenî dest kerd persan jew bi jew cevabê ci nuşna, persê tenya nêşa bikro, a jî çiçîy ame ci vîrî  nûşna.

‘Hesenî, îmtîhanê xwu qedîna. Xwura çend deqey mend bî zengil biceno. Senî zengilê ders ceneya kağida xwu da mihelimî ew vijya teber şî odeyê  mehwînê midûrî  ver, ber cena, maka çakêtê  xwu acivist û kewt zere.

Mehvîmî  serê xwu hewada, zek vajo xeyro?

-Mihelîmê mi, edo ewro şira dew,  ‘hela şanî jî di dersê mi estê, kamyona dew jî rew şina ez nêresena ser, ti mîrê destûr bidêse edo rew  şira.

-Ti kancî sinif dê?

-6-F

-Ti çend sereyê, ti ze gird asenê

-Ez çarês serrêya, pîyê mi ez di serrî  berey rişta mekteb.

Mehwînê midûrî, kağida destûrî pird kerd û da  ‘Hesenî.

‘Hesen, hema bikêfa grot û vazda sinifi . Greyîy pêro ci vero abyaybî, o do nimazdê înî dima bişîyayê cayê kamyoni. Kamyoni   diz  verra wariştê.

‘Hesen, nimazra vijîya  şî keyera  bawila xwu grot û vera cadê kamyoni kewt ray, amê dûkanêdê silasnayê sero, çantê xwu rona.

-Ap Îsmet, na kamyon do çi wext ray kewo?

-Saat-saat û nîmna ancax. Kerwa Cim îna jî ze şîyê Ri’ha persê nêweşê bikerê, înan vatê mado peyd ageyrê, Mehmedo  qandê înan jî odo  bipawo.

-Apo, eza jî  tayên nan, qeçanrê tayên çî mî gîna û eza yena.

‘Hesen çarşî mîyanra vêşî nêgeyra, qandê way û brayandê xwu loqim, firûnira jî çend nanîy grot û ageyra.

-Ame dûkanî ver, çîyê xwu jî na çantî ser û kursîyê ant xwu bin û ronişt.

Ap Îsmetî zere ra veynda.

-’Heseeen dersî senînê?

-Willi dedê mi hewlê, mayê mektebîya pêver danê.

Ap İsmetî vêşî qisey nêkerdê, çend çî diha perskerdî tepîya vinderd. ’Hesenî jî xwurê temaşê teberî kerdê, tewlekarên asa, tewlekar serrandê ‘Hesenî’ra bî. Lajekê tewlekarî serbijêr tewla xwu kutkerdê, zey estora xwu xarîdo, sekro qergûn nikara qaxuyê kufletîy kowto ci vîyê, bar dimdeyayo ci ser.

Zê Ap Îsmetî bî, si’hatna kamyon amê.

Ap Mehmedî kamyon vindarnê û ame war

-’Hesen, tîyê jî yennê?

– E apo, e da jî yena.

‘Hesen werişt pay kursî da ci.

-Ti roş, ti roş..

‘Hesen fina herûnda xwudi ronişt.

-Hele vindi, kerwa Cimî înan jî gerek Diyabekir ra biyamê, ê şîbî persê nêweşê bikrê, hele ma şelpê bipawê, gamna qey êdo jî bêrê…

vîst deqa dima kerwa Cimha û cinîyerda xwuya amey.

-Kerwayê mi şima amey, nêweş senîbî?

-La willi ‘emeletî bin ra vijyayo, dixtora vat ‘emeletê ci rind raverd o, zek  o yo vera rindey şino.

-Kerwa Cimha no bacanaxê toyo?

– Nê nê, birayê ciyo, birayê bacanaxdê mino.

-Ellah şîfa bido. Ellah boka kesî tengdi nêverdo.

-Amîn, amîn.

Şima xwurê  nan man jî groto, ma şirê?

E kerwayê mi, ma şirê, ma nanê xwu grot, ma şirê, ma şima jî dayê paviten xwura.

‘Hesenî jî çîyê xwo eşt kamyon, ramitêrî kamyoni vist kar û   kamyoni vera dew kewt ray, ray ra çend mişterî diha grotî, dima nesibyê warazayê ver çend qolikî jî bar kerdî  tayê qandê înan jî vinderyê dima sûki mîyan ra vera  rayda dew tadeyê. Kamyoni kewt rayda dew ser, ’Hesenî sifte bawil da xwu sero ronişt, dima werişt xwu ser, destê nay kaserda kamyon ser, xwurê kerd ze balişna, winya ze çoşme ra. Reng amêbî gema, çere weşbî, ray sera çarvey asayê, ’Hesen zek nika o jî çarwa veroyo, kamyon kewt pirdî ser, kamyon tayên leqê, ’Hesen finnê ra hesya xwu, zek payra hewn bivîno, xwu’b xwu vajya  “No pird kotîra vijîya” kamyon ame bî nezdîdé dewa Sergerîni Laya Zengçûri  ravêrdîy, finnê ra yaxerî destkerd pa “Va ha torê”  wesarî kes nêzano yaxer çi wext vareno, peye kaserda kamyon di xeym agrotîbî, raywanî pêro kewtî bindê çadiri, ’Hesenî jî çadir bindi ca da xwu, yaxerî bol nêramit, da pancês deqey vara vinderd, yaxerê wesarî hunîbî, ti vînênê tavê vara, fina vinderd, verênan vatê  “Yaxerê wesarî xetêndi vareno, xeta bînidi nêvareno” Amey nezdîyê dewi karşî.  Xeymê koçeran asayê, çarweyê înan qerîbîy, boçikinîybî. Kesî kotî dîyê, kesî zanayê nê çarwê koçeranê. Ray sero mêrdekêndo koçer vinderdbî. Ci kaleka jî di qeçekê werdêkîyestîybî, jû keynek, jew jî lajek bî, keynek hunî zerdekbî zinciya ci kaleka çîlîy estîbîy, porê ci zerdû sûrbî, lajek gorê keynek hebê diha girdbî jî keyneki mendê, laberê lewkir bi, kemçbî, dindanê ci zey bejî asayê, herhal torinê mêrdekîbî, qeçekîy  mêrdekî kaleka zê cendirmana vinderdey bî,  hinî  bel bel winyayê kamyonra, kamyoni şî mêrdekî vero vinderdi, ramitêrî poşetê derg kerd merdekî û merdekî jî xwu tûniki ra perey dayê ci û kamyoneri  dewam kerd, mêrdeko koçer pera destê qeçan û  fina peyd ageyra vera xeymandê xwu şî. Kamyon binanîda dewira bexça mîyan ra vera dewi qame bî amê dew vero vinderd. Raywanî amey cêr pêrini çîyê xwu rona.’Hesen jî ame war, zek serrêno nîyameyo dewi, hunî ‘hesreta winya xwu çoşme ra, banê înan ajara asaya, laberê ortmî sero kes nêdî, ame banî ra nezdî brayê cîyê qijî senî ‘Hesen dî,  hema war bîy û ame.  “- Keko keko!” pêşîya bradê xwura, no brakê ‘Hesenîyo werdêkbî, şeş serebî, werdîyê keyîbî, ‘efarebî cora pêrin cira bol heskerdê, kowt banî ser maya ci kowt ci çiman ver, mayi hema vera ci amê  û va  “-Hesenê mi” pêşiyê cira, marda xwuya serweşey kerd û raverdîy eywani. Brakê cîyê werdêkî cirê kursî ard va: “Keko roşi.”

Maya ci hunî ‘hesreta winyê lajekdê xwura, belîbî ki ay jî bêrîya lajdê xwu kerd bî.

-’Hesen,  nêzana ti xeripîyayê, ti ze bialilyê, sebîyo to?

-Nê dayê, to çiman verdi hunî aseno.

-Çirê çimandê mi vero hunî aseno, ti xeripîyayê.

‘Hesenî dî maya ci bol bende dê ci kowo, qalé xwu virna.

-Dayê  şimayê nêşnê bêrî?

– Ma do gamna  şirê bêrî, tido jî bêrê? Wazenê ti qe  mey,  ti nika ray ra ‘edizyayê.

– Nê, e do jî bêra.

– Ti do bêrê hunî, ti boynî na şamîyeri, awa ma qedyaya ez şira marê înî serra çend dolimîy aw bîyara bêra.

Îneyê dewi, keyedê înan ra nezdîbî,  maya ci kûya aw u meterê xwu grot xwu dest ew şî înî ser. Dewdi di înîy tenîya estîbî, Şarê dewi, awa xwu nê înîyan ra ardê. Jew fina qandê rezdê aw cinîy pirişkîyê pêro, Înî sero pê berdê ardê, porê pê avordê.

‘Hesen şî adirganî ver. Maya ci bulxil nabî ser. ’Hesenî wînîya bulxulî awa xwu anta adirganî sero rona. Gamna maya ci amê kûya awi nabî xwu doşî, metere jî kerdbî xwu dest û amê awa xwu ronê.

-Lajê mi şo,  herî axurra veji  cila ci serni, verekê mayê newe zayê înan jî galedê herî mîyanki ma şirê.

‘Hesen şî hereki axurra vet, cili na ser, cila herî  weş şidênê, galê na herî serdi verekî newey zay bî, verekî kerdî galî mîyan. ‘Elî jî na Herî ser û vera mergan kewtî rayi. Çere weşbî bî, Gem merdim antê xwu virar. Însanîy gema di derd û qotixê xwu, kul û qehrê xwu keno xwu vîra. Gemi reng reng neqişyê bî, ‘Erd awra mird bî. Vengê teyr û turîy, vengê beqan, qijikan,  kesîrê vatê: “Mer’heba ti xeyr ameyê. Heta maya ‘Hesenî veng nêkerd, ’Hesen’îra veng nê vijya ze xayiş bo.

-’Hesen lajê mi, çarweyê  anverdê.

E dayê, mira asenê.  Labrê babayo nîyaseno.

-Boynî xwu aziknayo a qûnça, to dî?

-E, e mi dî, mira aysa.

Piyê ci jî senî ê dî, xwu tada vera înan. ’Hesenî dest hêl kerd, pîyê ci jî bi desta selama ci hewadê.

Pîyê ‘Hesenî 40-42 serre bî. Rîyê ci derg û barî bî, burweyê ci qalinî bî, mabeynê birwanê ci jî pir bî, zimbêlê ci zê qetûrî bî, zincîya ci barî û qewsîn bî. Mûyê sipey newe kewtî bî pordê ci, vernî ra hend nê asayê, laberê peyê goşan têlê sipey vêşî bî. Erdîşa ci jî sîya kerdê, belibî ki çend rojîyo erdîşa xwu nêtaşitbî. Kulavê şiwanan pirabî, qirma jî eşt bî xwu doşî ser, gemidi merdim qandê vergandê di lingan û çahar lingan geresk xwu tim bipawo, tim şideynayê  bo. Serdê kulabîdi jî  naylon ra rî  antibî ki: yaxerî vero hî nêbo. Şiwanîni çetinbî, eger ti qaytê çarwa nêbê, çarwey hema vila bennê. Qandê coy, balê şiwanî do tim çarwa sero bo.Mesela şiwaney gema di çaxwoki çarwa vero rakownê, mîyêna pozbendî girêdanê, çaoxwok çarwey biherikîyê, verg bêroci, a mîya girêdayê xwu ancenna, zeq kena çarwan dê bînan dima şiro şiwane hesyêno xwu, a roji hewnê şiwanî giran bo, berey bihesîyo xwu,verg qirê  çarwan ano,   welhasîlî şiwaney çetina, şiwaneyra gawaney diha gengaza..

Lara vêrdî, o verê quzlaxîy, awzemîy berbîbî. Awa îneyan  jî kalekanra herikyayê şîyê layer, heri senî resê layer ver, qulûç bî xwurê aw şimit ew dima lara vêrdî, resay çarwa heti .’Hesen vera pêrdê xwu şî, şî ci dest, lew destê ciyano, pîyêci nêverda destê ci maç kero. Pîyê ci rîye ci kerd di destandê xwu mîyan, çarê ci maç kerd dima pêşîyay pêra, pîya serweşîni kerdîy. Maya ci sîtilê xwu girotî û şî mîyên ant xwu ver. ‘Elî jî sereyê ci cirê tepişt. Dest kerd  diteni ,no babeta jew bi jew çarwey ditî. Laberê êki verekê û bizêkê ci estîbîy, şitê înan pêro nê ditê, guhanandi qandê înan şit verdayê. Gamna dezayê ‘Hesenî Mîkaîl asa, verekîy ardîbîy, çarweyê înan u dedê cîyan tewrê pê bî. Mîkaîl çağdê ‘Hesenî ra bî, Mîkaîl embazê ‘Hesen’îyê kayîbî, înan pê tayên kuçandi nêfetilna bî, Mikaîl rika ci pîsi bî, qandê coy ‘Hesenî cira xwu tim pawitê. Çimpistin(quqla), birr, qamçî kaya ci bî. Jew fina lej jî kerdê, pê ‘erdo berdê ardê, pê ‘erdo meqley kerdê, kelbût kerdê, pê ‘herr û herîşîkidi verdayê. Laberê fina jî pêra nêbîyê. Şelpê  pîya kewtîy qisey, qalê eyra qalê ‘Hesenî ra,’heta çarwey doşîyayî. Ditena çarwa jî qedyê , verey ,bizêkî veredeyay, hema heywanekî vazdayîy vera marandê xwu û disqîyyay guhanandê ci. Verey zek heta nika qe marda xwura şit nêlawê, senîn şit aspawitê,  hêrişê şitî kerdê, kes qayil bî temaşeyê înan bikero. Gamna maya ‘Hesenî veynda va:

-Lajê mi ma nêşrê, berey nîyo? Wazenê ti tîyadi bi.

Aja ra pîyê ci kewt qisan mîyan:

-Nê nê şima pîya şirê, wa ‘Hesen marê tayên masey tepişo, marê sûrki, qenê ma xwurê şandi wenê.

Pîyê ‘Hesenî masan ra bol hes kerdê. Vatê: “Masey” zewbîna çîyê nêvatê. Na qiseri serra ‘Hesen jî marda xwudi şî.’Hesen senî resa keye, şî hema axurra telezê girot û vera sibedê bindê pirdî kewt ray. Dewandi çirra vero dewija sibey viraştê. Verê çiri dêskerdê û dima jî birewtana perçîn kerdê, corra kamcîn mase ameyê gunayê piro, dima masey xwu ‘hilo kerdê, tilo kerdê, sekerdê nêşayê sibî mîyan ra bivijîyo. Dima wahîrê siban ameyê rehatbîna ê masey tepiştê xwurê. Yanê sibey damê masan bî. Sibeyê ‘Hesenî înan jî estibî qando ki pîyê ‘Hesenî masan ra bol hes kerdê cora tim  sera ser ey û çend embazanê xwuya pîya sibey viraştê,’Hesen senîn resa sibeyê bindê pirdî, hema telezê cena awer ro, masey pirîbî, hema masey kowtî çuwalî, çuwal bî pir, hema çuwalê xwu awra vet û eşt xwu doşî, vera keye şî.

Maya ci jî poxda mêrdekdê xwura, bîbî wustayê masan, ‘Hesenî senîn masey ardî, ay hema berdîy înî ser û weş kerdîy pak, ardî keye. Dima amê,  sîrî û awa şamikana kerd terbîye. Maya ‘Hesenî  seletê pûnî jî viraşt. Seletê  pûnî jî  bol weşbî, to awa ‘henara jî verdê ser  bol tamê ci bîyê weş, merdim tenya nê selatîya fina bîyê mird. Wext bîbî berey qandê coy hema kebanîyeri tewq na adirganî ser û maseyê xwu jew bi jew nayî tewqeri ser, maseyê serdê tewqerdi diha weş peyşayîy, tamê masan diha weş bîyê.

Kebanî masê xwu peyşnayî, vengê çarwan amê ‘Hesen jî warê cêrî bî, pêrdê xwuya pîya çarwey kerdîy axur, qisa pêrdê ‘Hesenîya siftî “Masey” bî, hema persê masan kerd.

-‘Hesenê mî to masey ardî?

-E baba.

Kêfê ci bol bî weş, a şewi ‘Hesen vêşî nêronişt xwura edizyabî, çimê ci rew şikyayî. Senîn dergbî hunî rakowt, kowt ğinğardê hewnî….

 

Elah u ekber Ellah u ekber

Elah u ekber Ellah u ekber

….

‘Hesen vengê azandê şewraya werişt, şî awdazê xwu grot  dest kerd nimazdê şewrayî. Bahdê nimajî nêrakewt şî odeyê meymanan ra Qur’ano Kerîm  vet, ame ortmî ser, kursî sero ronişt û dest kerd wendişê Qur’anî. Ma û pîyê ci jî weriştîbîy înan jî nimazê xwu kerd, Maya ‘Hesenî mêrdê xwurê çay nê ser mêrdekî ara xwu kerd. Kebanî tewrê ci qandê sêparî jî kerd hadrê. Mêrdekî tewrê nanî grot eşt xwu doşî  û şî  axurra çarwey vetî tepîya çarwey kerdî vera gemi ew day xwu ver u şî. Kebanî şelpê peyra temaşê mêrdekdê xwu kerd, Dima ageyrê amê meşk veti, mastê xwu kerd awin dest kerd nîrdeni.

– Meşkê nîr nîr nîr, to vero bî dihîr.

Doyê to hendê royê

Riwenê  to ‘hendê koyê

Meşkê nîr nîr nîr to vero bî dihîr

Lolibî to bindi şikyayî

Kêrî to bindi bî lete

Meşkê nîr nîr nîr  to vero bî dihîr

Ronê to ze gûda vewri

Doyê to ze awa kewserî

Meşkê nîr nîr nîr to vero bî dihîr

Kebanîyer vatê û doyê xwu nîrdê. No babeta şelpê meşka xwu nîrdi,do bî bîyaye, ruwen û do pêra abirya. Dewdi kar nêqedyayê, nan jî qedyabî, ay do nan jî bikerdayê, şî ardîya xwu ard verda teştî mîyan, dest kerd ardî mîyan hunî hêdî hêdî aw da ardî ew mîrê xwu alawit. Mîr  bîyê bîyaye dîskîyêno destana, zek destanê kesî qiruncîkî bikro. ‘Heta mîrî pizirîkîy day kebanîyer alawit û dîma jî jew jew kerd qudî çik a tenyabî ay do hem nan akerdê hem jî dîmdayê.’Hesen ju fina vatê dayê ez  torê dîmda ,ay nêverdayê, çîçîrabî qay vatê no karê camerdan nîyo,yan jî vatê odo nêşo dimdo, nanî biveşno bi’herimno.’Hesen jî ortmî ser ra ame eywan, maya ci jî tewqi nabî adirganî ser, ay çarî kerdê bindê tewqeri,  adir verda po, kil kowt çara çarî jî veşay,a jî amê textê xwu vero ronişti. Teştîra  gûdê giroti, tîra xwu jî kerd xwu dest ew  tîra xwu mîrî ser berd û ardê  nan akerde,  çimêndê qergun ci jî adirîyabî, adir fina hewna nêşro..

-Dayê ez torê dîmda.

-Nê nê lajêmi ti şo  ez mûsatêya ez tim tenya kenna, Edo vêşî nêkra marê çend rojanrê bes bikero oyo, ti şo şelpê dergbi, çağanoki mi sêpare hadre kerd, ez to kena aya ..

‘Hesen ravêrd ode û xwu  derg kerd, di saatî dima vengdê marda xwuya ‘hesya xwu.

Ravêrd eywan şî çîmecek di aw kerd xwu destan ro dest û rîyê xwu şitîy, pilîşkê çimandê xwu kerdî pak.

‘Elî û marda xwuya pîya sifrî sero roniştîbî, maya ‘Elî qatmeyê penîrê tezey kerdîbî, riwenê keyî jî verdabî ser. Sêparî veyndayê vatê bêrê mi bûrê.’Hesen jî xwura qatmeyanra bol ‘heskerdê, bî şelp şelpa ‘Hesenî, jewî nê zanayê ey do bivatê no lajek ğela ra,nanweşey ra vijyayo.

-Lajê mi to “Bismîllah” va?

-Wî dayê! Mi tew kerd xwu vîra, “Bismîllahîra’hmanîrra’hîm”, dayê mi bêrîya nê qatmeyan dê to kerdbî, xeyrê Ellay to ewro nan kerd.

‘Hesenî nanê xwu werd, pîzê xwu weş kerd mird werişt xwu ser, şî dest û fekê xwu şitî.

-Dayê mi persê dapîr nêkerdo mi va  ez şira persê ay jî bikra.

-Şo şo, kesî cirê nêvato ti amêyê, ma jî cirê nêweseyna, haya ay bibyayê a do nika biamyayê.

‘Hesen pîjemayê xwu vetî, şelwalê xwu kerdî xwu pay, şilwalingîya xwu girêda pîjemayê xwu kerd cayan ver, xwura nêdîki cayêna dardakero. Odera vijîya xwu ortmî serra war kerd, vera keyedê dapîri kewt ray.

Pîrika ‘Hesenî lajektê xwuyê werdî heti mendê, keyê dedê ‘Hesenîyê qijî tayên dewra vette bî, Wesarî dew bol bîyê weş. Tiwêran  xilfê newey daybî xwu, ‘heme cara vaşîy xwu vetbî teber, qelişandê dêsanra ortmî serra, ‘heme cay kuho kerdê. Banê  dedê ci dewra vetebî, rayaci yaxerî dîma bîyê lincî, merdim zek biqelbîyyê  qanikiya, lincîya ci zeliqyayê sewlandê merdimîya. Varan emser weş varabî, to dî vanê: “Kerran ro dabî.” ’Hesen kuçanra vera keydê  dedê xwu qame bî, sîneya ban asa.

-Nîyaja ci ortmî sero çina afînayê, nîyajeri ‘Hesen senîn  ortmî serra dî

-Û ‘Heseen, dayê ‘Heseno yeno ‘Heseen!

‘Hesen kowt dîyar, nîyajda xwuya serweşîn kerd pîrik jî zerera amêbî teber, şî lewna destê pîrikida xwuya, pîrika ci pêşyê ciro.

-’Hesenê mi ‘Heseen.

Şiqî rakerdê, bî pîya sero ronîştî, Pîriker destê ‘Hesenî kerdibî xwu lepî vilênayê.

-Lajê mi ti mûsayê boka.

-Tîyê boka ‘hend bêrîya keyî nêkenê.

-Ma sekrê dayê, kes do mecbur bimuso.Kes do bıdaryo.

Dayê  ti boka nêweş mêweş nîya, gandê xwu sero silameta.

-Rinda rinda nika hewlo, Ellah ma boka naya verdo, Allah ma dest û lingan ra nêkro.

-İnşallah dayê, înşallah tîya marê dihay kena?

-E lajê mi tim û tim bahdê  nimajî şimarê duhay kena .

-Ellah lajanê mi aw û adirra sitar kero, xafilqedara bisevikno, beşerkiro, mixtacê însana nêkro.

-Amîn dayê amîn, Ellah diha to ma sera kemî nêkro.

-Lajê mi nan û awa kesî na dinîdi çend mendase oyo, ey vêşêrî çinîyo. Ellah ma adinîdi nêşermayno. Tîyê pîrika xwu vînenê bîya xûz, kozikêci vijyayo, çermê ci bîyo zêdê tellîya. Ez nê verçiman xwuya nêkra, çimandê mi ver çîyê nêaseno, heme ca çimande mi ver mijxeleyo.

-Nê nê dayê ti hevna xwu seroya

-E e kêfê piriki da xwu weşki, verî Ap Xidir  estbî jewî kêfêdê cîya vatê, vatê: “Ellah to se serre kero.” Ellah to jî se serre kero, wahîrê qeç qûlîy, wahîrê veyvan, wahîrê torinan kero.

 

Pîya huwayîy.

Nîyaja ci kewt qisey.

Mado ewro danûga Cûmalî bikrê ….

‘Hesen behdê danûgida Cûmalî  vêşî nêvinderd, înan çend va vind ma nan manê dihîri pîya bûrê jî, ‘Hesenî va edo şira.’Hesen werişt xwu ser pîrek û nîyajda xwura xatir waşt tepîya ortmî serra serbicêrê kuçî bî. Kuçedi raştê embazandê xwu amê, qeçê dew arêbyaybî pêser gûdi kaykerdê, şelpê temaşê înan bî, embazanê ci dêrî da, werişt şî înan het pîya serweşîni kerd, ’Hesen dewdi futbolbazêndê namdar bî, embazê ci jî qayilîbîki o jî kay kewo, pêro sifte winyayê pêra çimê kesî nêbirna kesî nêşa ê jewîrê vajo ti kayra bivijyi, ajara jewî va: “Ma peşki berzê, peşki kêrê vijya wa ‘Hesen a kişt kay kewo.” ’Hesenî va: “ Hunî nêbenno şima xwurê kay kerê, laberê dîki  embazêci bol qayilê va: “ Hem zê şimabo hem zê mibo.” Va: “ Kamcîn kişti binkewtêya ez a kiştidi kay bikra, embazanê ci pêrin pê fekîya va: “Benno. ’Hesen kowt kay, ’Hesenî înan ser kerd teng, kişta ‘Hesenî senî qezenç kerd, kiştabîni va: “ Hina nêbeno, ma do maçnakî bikrê, newedîla embazî grotî fina bî di hetî, no babeta nezdîyê di sî’hata ‘Hesenî gûdi fetilnê, soyin maç qedîna. Laberê ‘Hesen jî efter kowtbî, çend finî jî gunabî erdro, herd mîyandi melixîyabî, gunayê kutikan ameyê ci, no babeta xwu resna keye.

Senîn amê keye, ortmî sero marda xwuya qelbîyayê pê.

Lajê mi no çi ‘halê toyo, to sekerd?  To biqeçana lej mej kerd, sebîyo ti ‘her û herîşikti mendê (maya ci ‘hend qîmişê ci jî nêbîyê, xwura odo meşti bişîyayê, qandê coy nêqehrîyê pira, jewna roj bîyayê ado mezbût biqahrîyayê ci, nafin ‘hend çîyê nê va)

‘Hesen ravêrd zere çinayê xwu vet, keyberê odî grot sîtilê aw verdê xwu ser, aw honikbî, senîn awi verdê xwu ser, dindanî pêro lerzay, awi honikbî, dima şî çinayo pak vet,dexîli ant, şane mîyanra grot, şî lîlikî ver porê xwo jî kerd şane,vijya teber.

-Dayê şima şî bêrî ewro?

-Ewro dora dedê to înana.

-Eee, raşta vizêr ma şîbî  bêrî.

-Ti veyşan nêbîyê?

-Çîyê esto ez bûra?

-Mi dihîrê bulxilê kengeran kerdbî.

‘Hesenî  şî lênîra bilxul verda sihanên, xwurê do jî kerd pir, sepeta nanî jî ant xwu ver, nanê xwu ze parkaç pêra abirna. Loxmeyên girdîy viraştê eştê aver. Hem bîbî veyşan, xwura bilxurê kengeran jî cirê weşbî. Nano ci verdi, maya ci axurra veyndayê: “’Hesenê mi bê mi no zilb bindê axurra arêdayo, ‘ereberi bîya berz ser ew beri ‘erdê awîyandi roki, ma serna danê şamikan û balcanan,’Hesenî şî estor ard, estor girêdê, dima ‘ereba ant mîyandê axur huwe grot xwu dest û zibil kerdê berzo ‘ereber ser,  maya ci qahrîyê pira va;

– Tîyê kennê nê çinay jî liyminkerê,

-Willi dayê  qe şik nêbîya.

‘Hesenî şi çinayê xwu virna, fina o çinayê xwuyê kahan da xwura û peydi ageyra. Ey marda xwuya her jû huweyê kerdbî xwu dest zibil eşt ereber ser. ‘Hesenî wisarê  estora xwu grot xwu dest, ‘ereba  veti teber, nişt ‘ereberi ser û estora xwu vera awîyan ramit .’Hesen xwura ‘edizyabî, nê karî dima cidi ‘hal nêmend, resa ‘erda hema ‘ereba xwu dîmdê, cayoki zibil dîmda aja verî jî xora zibil estbî, mêsî arebîyay bî zilbî ser, tîya çimeyê mêsanbî, mîyanê zilbî bizrandê mêsanra pirbî. Wisarê estora xwu dara gozêra girêda,  xwu eşt ‘erd, ‘erdandê înan vero layênda werdî şîyê, şelpeyên hunî xwu derg kerd gulmaştbî. Roj kerdê koy nişo, finêra ‘hesya xwuki nimazê êrî ame ci vîrî, werişt qolê qurdika xwu verşanay, şî lara awdaz grot ame ferzanê nimazê êrî kerd.

Bahdê nimajî, xwu azikna darêna şelpena deha temaşeyê çoşmedê xwu kerd, mirçîkan vîçayê, beqîy waqayê, qijqijikîy veyndayên, finêra meşt amê ci virî, qayil nêbî şiro, mûsate nêbî, bêmay bêpî, tenîya  mecbûr bî sekero. Werişt xwuser şî wisarê estoreri akerd nişt ‘ereberda xwu û kowt ray. Awîyandê dewi mîyanra dikan verra ‘ereberda xwuya vera dewi qaymebî. Ca bi ca misilbey qilayaybî, sîyê misilban lêrî bî bî ameybî ray ser, awîyê  dewijan, misilba peyra asayê. ’Hesen ame banî vero estora xwu akerd, berd fina herûnda ciya girêda dima ame ‘hamûdê wesrê ci areda berd eşt teqerda axuri.

‘Hesen  rew rakowt, bol ‘edizyabî kowt ğinğardê hewnî. Şefaqê azandê şewraya warişt, bahdê nimajî nêrakowt, pêrdê xwura xatir waşt. Ewro kamyona dewi sûki nêşîyê çiçî raşt amê odo pa bişyayê. Maya ci, cirê ara ci ronê  letekê penîr werd, qedehê çaya xwu şimit ew warişt xwu ser bawila xwu grot xwu dest, marda xwura jî xatir waşt. Çimê ci fina bîbî pirîy, zek senî pitîy tutîy  boya marda xwu gênê mûsenê ci diskênê marda xwo, bê ci nêbenê, ’Hesen jî marda xwora nêbîyê.

-Lajê mi ejî todi bêra ray ser.

-Nê nê dayê, ti meyi, ti xwu încirax mek.

-Nê masan jî xwudi beri.

– Tew mi masey kerdîbîy xwu vîra. ‘hewt serrîyo mi vîrîra jî şîbî. Mi kerdbî xwu vîra.  lajekî mi ‘hend teme jî kerdbî.

-Fina embazê to ‘Ellah dê xwudi raşt bîyo…

‘Hesenî masey jî grotî kowt ray, dew mîyanra vijîya ame ray ser, nezdîyê vîstûpanc deqan dîma qamyonênda petrolî amê, ’Hesenî dest hewada, ’Ellah razîbo mêrdek vinderd, ’Hesenî bawila xwu grrot û nişt qamyoneri lîliktê qamyonra şelpê xwu pey winîya, dew çiman ver ra bî vinî, lîlik ra   fina  ‘hesret û xerîbey asayê…

 

*no nûşte sifte  lete lete weşaneya, ez a nika jî pêroyê ci piya weşanena.