LÛ Û DÎK Û QİJİKİ

LÛ Û DÎK Û QİJİKİ

                Vanê rojênda zimistanîya bol serdi bena. Na roji di lûwênda çelfendi bol veyşani bena. Lûwa çelfendi vijêna ki pîzekê xwu mird kero. Winîna ki çiçî bivîno! Dîrê gamîy ravey di pînêndê kergano aseno. Lûwa çelfendi bi hêdîyeka û bê’hesane şina vera pîn. Winîna ki e, kergê pînî di û dîkê mao jî pînî vero cirê pawokey keno, bîyo kizîrê ci.

Lûwa çelfendi bi hêdîyeka şina pînî ver û silamên dana bi dîkî, vana:

-Mer’heba dîko bira! Na rojida zimistanîya serdi di tîyê vernîda pînî di se kenê, çiçî geyrenê? Serdo, zimistano, pûko! Merdimo zêdê to gereg ki xwurê peynîda pînî di cadê germî di bo. Ew dima jî nano ser û vano:

-Qerralê darîstanî Şêrî ez rişta, ferman kerd, ez ney serra amêya, ferman fermanê eyo, ez sirf xeberokêna, wezîfeyê mi xeberan û fermanan to rê wesênayena.

Vanê dîk bol aqildar beno, zano ki lûwa çelfenda cirê fenîy kena. Dîk vano:

-Lûwa way! Qerralê mao şêro se vano, mara çiçî wazeno? Emr û fermanê qerraldê ma, ‘sere û çimandê ma sero!

Ney serra lûwa çelfendi cewab dana û wina vana:

-Qerralê mao vano deha neya tepîya qet’han ‘heywanêndo jî ‘heywanêndê bînî nêwero, ‘heywanîy ‘heme dostê pê bê. Bizanê ki deha neya tepîya ma dostê pêyê!

Dima jî ageyreno kergan ser û vano:

-Kergê way! De bêrê ki ma xwurê kay kerê, şênemegî vrazê, ma xwurê xwu pêro pêşe, ma pîya werzê û roşê. Çiki ne tey fenîy estê, ne ‘hîle û xwurde, ne jî çînakî!

Tam no fek di pawokê pînîyo Gurêx luweri vîneno. Senîn ki lûwa çelfendi kewna çimandê Gurêxî ver, Gurêx remeno vera lûda çelfendi şino.

Dîk qayîlo dersênda weşi bido lûwerda çelfendi, cora vano:

-Lûwa way! Dêmağkî neya tepîya ma do deha tora nêtersê, do tersîrê gereg nêmano. Nê qisana tepîya dîk nano ser û vano:

-Madamo ki fermandê qerralê ma winao, helbet ki ma do xwu pêro pêşê. Dîk vano:

-‘Ecele meki lûwa way! Ma ti do bi maya tenîya pêro pêşîyê? Ma qey dostê mayê bînîy jî estê, qey ê jî qayîlê xwu bi toro pêşê!

Ê tabî ki Gurêxo jî bi pêtêna yeno vera lûda çelfendi. Gurêx jî senîn bo!? Dindanîy qîç ew rî jî çirç kerdo. Payê ci hergi jûda ci zêdê tapananayê, hergi nengûyêndê ci jî zeno ze milêbîya asinîni.

Senîn ki Gurêx kewno çimandê luweri ver, lûya toya çelfendi qutifêna, finêra qîrrînî û qaştînî kewna ser û dana pro û remena. Remayîş di jî vana:

-Dîko bira newe ame mi vîrî, karêndê mino mihîm û lez esto, ma dima pê vînenê!

Lûwa çelfendi bi fîrtan fîrtî remayîşa çiman verra bena vinî. Wexto ki lû çiman verra bena vinî jî, xwu bi xwurê wina vajêna:

-Ax lûwa totikvali ax! To nêşa ê dîkî û kerganê tamweşan bûro! Pêro rîdê ê dîkî û Gurêxîra bî! Nika ti do se kerê û çi rêxi vila kerê? Lûwa totikvali, ti deha xwurê bewnî kîbernakîra, tîya di torê qûtên çinîyo!

No fek di dîk, Gurêxîrê vano:

-Berxwudar bi Gurêxo Bira! Ma bi xeyrdê to lûwerda çelfendira reyayê. Werrek bi ma ki, hembazêndê mao zêdê toyo wefakar esto.

Lûwa çelfendi rind û rind pînîra kewna dûrî. Ew aya veyşaney û ‘edizîyayîşîra jî îspatey kena bimiro.  Lûwa çelfendi çoşmanra winîna, la ki çi ‘heyfo ki çîyên cira nêaseno. ‘Eynî kena gestdi bimiro, tey hêle û taqet nêmaneno, dima veyşaneyra xwuya şina.

Wexto ki yena axwu û aya bena, xwu darên bin di vînena. Çiman akena û winî vera cor, çiçî bivîno! Qijikêna cor di, leteyên penîro jî ci fekî di. Lûwa çelfendi senîn ki penîrî qijiki fek di vînena, bena tamojikî û aqil serra şino.

Lû bi livêndo merdaneya werzena xwu ser û xwu bi xwurê vana:

-Mi nêşa kergan û dîkî bixapêno, qenê ez na qijiki bixapêna û nê werdî vinî nêkera. Ew bi vengêndo ‘hurmetmîra veng dana bi qijiki, vana:

-Mer’heba qijika way! Tîya senîn? Çiçî esto, çiçî çinîyo?

Qijiki na serweşînda ‘hurmetmîrirê ‘ecêb manena û xwu bi xwurê vana:

-‘Ecêba grana! ‘Heta nika kesî bi mina wina qiseyê weşîy û delalîy û ‘hurmetmîrîy nêkerdê.

Ti raşt pers kenê, nê qiseyê weşîy jî weşdê qijiki şinê, kewna hewadê qisandê lûweri. Qijiki nê qisanra tenekên guman kena, laberê fina ji xwu bi xwurê vana:

-Beno ki jî na lû, lûwandê bînandê çelfendanra nêbo. Lû winîna ki tayên qerqileyê dostey kewto qijiki pîze, tenekna şansê xwu cerribnena û wina vana:

-Mer’heba qijika birêz û bi’hurmeti! Ellah zano ki vengê mino to nîno. To mirê verpers nêkerd. Tîya senîn, qeç û qûlo se keno? Vanê qerralê ma fermanên ronao. Haya to esta yan nê?

Nê qisandê weş û delalana tepîya qijika ma rind rind û bena nermi, netê ci virrêno. Vana:

-Mer’heba mer’heba lûwa way! Hewlo, qeçekîy destê to maç kerê, teqi reqa dinyaya, mayê îdare kenê. Ellah zano ferman kewto ma goşîy hema, ma jî tam pey haydar nîyê. Bi no babeta qijika hewna biqisey, ‘hend winîna ki leteyê penîrdê ci fekîra kewto û oyo lûwerda çelfendi fekî di!

Qijiki jî fenanê lûwerda çelfendi fe’hm kena, hema o ki bî, şî. Ax û waxîni kewna qijiki ser, peynî leteyê penîrdê ci kewt lûweri fek.

16/04/2014 Suwêrek’i

                                                                  Açarnok: Şaban ŞENATEŞ