VAJEYÊ KİLMÎY

VAJEYÊ KİLMÎY

                                                       ‘’Bîsmîllahîrra’hmanîrra’hîm’’

                                                           ‘’We bîhî neste’înu’’

‘’El’hemdulîllahî Rabbîl’alemîn, wesselatu wesselamu ‘elâ seyyîdîna Mu’hammedîn we ‘elâ alîhî we se’hbîhî ecme’în.’’

Hey bira! To mira çend nesî’hetîy waştîy, Qando ki ti eskerê, bi yûsildê eskereya ‘heşt meselan û dîrê şîretanê biraştan bi nesfdê mina pîya goşdarey ki. Çiki ez nefsê xwu ‘hemini vêşêrî mi’htacê nesî’hetan vînena. Wextêra mi ‘’’Heşt Vajey’’ê ki ‘’’heşt ayetan’’ra vetîy bî û îstîfade kerdîy bî, mi nefdê xwurê derg vatîy bî. Nika jî eza înan kena tayên kilm û bi zuwandê xelqîya nefsdê xwurê vaja, kam ki qayîlo wa bi nefsdê mina pîya goşdarey kero.

vajeya siftekêni

Bîsmîllah’i, serê hergi xeyrîya. Cora ma jî sifte bi aya dest kenê pa. Bizani ki hey nefsê mi! Senîn ki na kelîmaya bimbareki nîşanê Îslam’îya, winî jî mewcûdatî sero bi ‘haldê xwuyê lîsanîya tamê serdê zuwanîya.

Eger ti qayîlê bîsmîllahi di çi berkeyêndo pêpeynî û çi qewetêndo bê’hesab bivînê û fe’hm kerê, biewnî na merselerda temsîlîra û goşdarey biki. Îşte winasîn:

Merdimo ki deştandê ‘Erebandê bedewîyanra geyreno, cirê lazimo ki, nameyê reîsêndê qebîlayênda înan bigîro, ew dekewo sersûneyda ci bin. Ta ki şerrdê şaqîyanra, raybirrokanra bireyo û î’htîyacanê xwu bivîno. Eger wina nêkero, do dişmenan û î’htîyacandê xwuyê bê’hed û bê’hesaban vero pêrîşan bo.

Îşte qandê seyranêndê winasînî, di merdimê raywanîy deştên di kewnê ray û şinê. Înanra jû mitewazî bî, o bîn meğrûr… Mitewazîyê ci nameyê reîsên grot, meğrûrî nêgrot. O ki grot, ‘heme ca di bi silameteya geyra. Eger raştê raybirrokên, raştê rayqetokên bêro, vano ‘’ eza bi namedê filan reîsîya geyrena,’’ raybirrok(şaqî) ce’hnimêno, nêşeno ci veyo. Dekewno xeymên bin, bi ê namîya ‘hurmet vîneno. O meğrûro bîn, seyrandê xwu di winî bela û bêterîy vîneno, winî rezîley anceno ki vatena ci jî kesî kena belengaz; tim lebayêno, tim gazincêno, tim parse keno. Hem bî rezîl, hem bî zelîl û pêrîşan!

Îşte, hey nefsê mino meğrûr! Ti o raywanê, o dinya jî deştênda sîyaya. ‘Ecz û feqrê to bê’hesabo. Dişmen û î’htîyacê to jî bêpeynîyo. Madamo ki winao; nameyê Malîkê Ebedî û ‘Hakîmê Ezelî’yê na deşta sîya bigî. Ta ki ti parsekareya dinayay û hergi ‘hadîsî vero nêlerzê û bireyê. Laberê na kelîma winî xiznayênda bimbareka ki; ‘ecz û feqrê toyê bê’hesabî, torê bi qudret û re’hmetê bê’hesabîya bestena, ew Dergahê Qadîrê Re’hîmî di ê ‘ecz û feqrî torê kena şefaatklarêndo tewro meqbûl.

Bele. O merdimo ki bi na kelîmera ‘hereket keno, beno zê ê merdimî ki; eskerey di qeyd beno, bi namedê dewleta ‘hereket keno, minneta ci kesîrê nêmanena. Vano bi namedê dewleta, bi namedê qanûnîya, ew hergi karî keno, çîyên vero nêterseno, damişê hergi çî beno.

Ma sifte vat bî hergi mewcûdat, hergi çî bi zuwandê xwuyê ‘halîya vano: Bîsmîllah.

‘Eceb winîyo?

Belê. Senîn ki to dî, merdimên ame bizora şarê sûkên pêro arêda pêser û sewkê cayên kerd, ew pa karên da kerdeni. Wexta ti bi yeqîna fe’hm kenê ki o merdimo sirf bi namedê xwu, bi qewetdê xwu tenîyaya ‘hereket nêkeno, beno ki o eskerêno bi namedê dewleta ‘hereket keno, paştîya xwu daya paştîda padîşay.

‘Eynî bi no babeta jî ‘heme çî bi namedê Cenabê Heqî’ya ‘hereket keno; ki toxim û dendikê ze zerrekîy xwu sero daranê zêdê qantaran hewadanê, êyê baranê zê koyan nanê xwu doşî ser û hewadanê.

Dêmağ kî hergi dara vana bîsmîllah, ew aya Xiznada Qudretî’ra bena ze lên û bi xeylên şamîyandê tamweşanan pêya peyşena, destanê xwu pirr kena û marê tewlakarey kena. Hergi manga û deve û mî û biza bimbareki vana bîsmîllah û marê bi namedê Rezzaq’îya, qandê coydareya ma werdê gandaraneyê tewrê letîfî, ew arişê tewrê nezîfî kerem kena, kena ma qirrî.

Hergi kok û tamarê nebatî û dar û vaşandê ze ‘herîrê nermekîy vanê bîsmîllah, sî û ‘erdanê wişkan qul kenê û ravêrenê. Bi namedê Ellah’îya, bi namedê Re’hman’îya vanê, hergi çî înanrê beno emîrber.

Belê. Zêdê hewara hêl bîyayena gilan û zêdê meywe dayenda daranan ê sî û ‘erddê wişkî bin di bi gengazeya ‘hereketê ê kokan û ‘erdî bin di meywe dayena ê nêbatan, hem bi menganan şiddêtdê ê germ û germîstanî vero vinderdena ê perrandê nazenîn û nazîkan bi ‘hukmêna şîlmağên dana ê tabîatperestan rîro û cira cîrîngî vejena, ew gişta xwu kuwena ê çimandê cîyê somande mendan û cirê vana ki, ‘’Salabet û ‘herareto ki şimayê cira bol paştî gînê, ew şima bi cîya firrenê jî, oyo emrî bin di ‘hereket keno, hergi rîçeyêndê cîyo zê herîrî oyo zêdê Gopalda Mûsa(‘a.s.)’y bi emirdê ‘’fequlnadrîb bî‘asâkel-hecer’’îya bestêno û sîyan lete keno. Ew perrê cîyê zêdê perrandê ciğaranê nazenînan jî hergi jûda ci zêdê azayê Îbrahîm(‘a.s.)’î şewatê adirperrayî vero ‘’Ya naru berden selamen’’î wanenê.

Madamo ki hergi çîyo bi babetêna bîsmîllah vano, bi namedê Ellah’îya ne’hmetanê Ellah’î ano dano ma, ma jî gerego ki bîsmîllah vajê. Bi namedê Ellah’îya bidê, bi namedê Ellah’îya bigîrê. Madamo ki winao, gerego ki ma însanê cahîlê ki bi namedê Ellah’îya nêdanê, înanra nêgîrê.

Persên: Mayê çerçîyanrê, ‘ettaranrê, tewlakaranrê fîyetên danê. ‘Eceb whêrê malîyo ‘esîlo Ellah’o mara çi fîyet wazeno?

Cewab: Belê. O Mun’îmo Heqîqî’yo bedelê ê ne’hmetandê qîmetdaranrê mara çîyo ki wazeno, hîrêyê: Jû zîkro, jû şukro, jû jî fîkro.

Sifte bîsmîllah, zîkro. Peynî di el’hemdulîllah, şukro. Mabeyndê nînan di şikê nê ne’hmetandê qîmetdaran û harîqaperweranan û mûcîzeaweran û sen’hetperweran bîyayeni, ew fina şikê mucîzeyê qudretdê E’hedê Samed’îra peyda bîyayenda ci, xelata re’hmetdê Samedê ‘Ehed’î xwu vîrî ardeni jî fîkro.

Senîn ki padîşayên torê bi merdimêndê mîskînîya xelatên birişo û ti dest û linganê ê merdimê mîskînî maç kerê, laberê ti tew whêrê a xelati xwu vîrî nêarê. Wexta ti jî, ‘heme jî zanê ki na bena xîntey. ‘Eynî bi no babeta jî mun’îmanê zahîran(çerçî û ‘ettar û tewlakaran)rê med’h û sena kerdeni, laberê Mun’îmê Heqîqî xwu vîrî nêardeni hewna ey xîntêrîya, dîwaneyêrîya.

Îşte hey nefîs! Eger ki ti jî qayîl nîyê wina zêdê tabîatperestan eble’h bê;

Bi namedê Ellah’îya bidi,

Bi namedê Ellah’îya bigî,

Bi namedê Ellah’îya dest paki,

Bi namedê Ellah’îya kardi

Û selam..

Telîfkar: Bedîuzzaman Saîd Nûrsî                                                                                                            

Rîsaleyê Nûrî(Sözler)’ra açarîyao.  Verê  coy  kovara Nûbihar di  weşeneyayo.

                                                  

                                       Açarnok:   Şaban ŞENATEŞ

                                                                                                                                                                          MEYMANDAR

                                                   02/ 04/ 1999