-A’Y SERO

Ana Sayfa » zuwanrêzayî » -A’Y SERO
Paraki
dûrik : 01 Ocak 2016 - 17:20

            10620784_770240713081408_1737300801873179564_n

               Wendekarê delalîy,

               Zuwan zêdê tizban û mûrekanao. Çiki şikildê tentenîya mûneyao, rêz deyao bi ci, bi fesalênda barî û nazdara fesilîyao. Mûndekar û fesilnok[1] û rêzinok[2]ê ci şar bixwuyo.

Wexto ki zuwan fe’hm nêbo, gereg ki kes êtir[3] bikero, bi tavilêya qerarê xwu nêdo û nêbo sebebê xetayan û şaşînandê nêageyrayan[4].

               Mersela tayên zuwanzanan heqdê peyomek[5]dê –a’y di nêşao malûmato qîmkerde bivîno, ney serra groto kelîmerda ‘’vîra şîyayeni’’rê vato:

               Na kelîmeri di îstîsna esto, zuwandê şardê ma di xeta peyda bîyo, raştê kelîmeri ‘’vîrra şîyayeni’’a û kelîma ‘’vîra şîyayeni’’ra açarnaya ‘’vîrra şîyayeni’’ ser.

               Ez nê peyomekdê –a’y sero tenekna palikêr[6] bîya, mi heqdê ci di tanakî kelîmey dîy û eza înan nana çiman û aqilandê şima wendekaran û zuwanzanan ver. Wexto ki kes tenekna qeyretkar bo, kes şeno zewmbî mîsalîy jî bivîno.

Vîra şîyayeni[7]

Vîra kerdeni[8]

Hewna şîyayeni[9]

Hewna kerdeni[10]

Xwuya şîyayeni[11]

xwuya kerdeni[12]

Aya bîyayeni[13]

Aya kerdeni[14]

               Tîya di peyomekê –a’y winî ze ki oyo aseno, asas babetên veromek[15]ê a-’yo. Çiki ze ki oyo aseno, oyo ‘eynî wezîfî vîneno.

Mersela;

Groteni[16] û agroteni[17]

Kewteni[18] û akewteni[19]

Zîr[20] û azirîyayeni[21]

visteni[22] û avisteni/afînayeni[23]

Moş/moj[24] û amoş[25]

               Wexto ki kes çim biçarno me’hnandê kelîmandê corênan(1,2,3,4,5), kes do fe’hm kero ki –a’ya peyomeki me’hneyêndo zidd(ters) dana kelîman.

               Wel’hasilê kelami kes şeno nê mîsalanê dimayênan bizeyîdno. Çiki kelîmeyê winasînîy bolê. Laberê kelîmeyê ki bi peyomekdê –a’ya beşdo siftekên di vrazîyayê, tayênê, rew rewî nêvîneyênê. Laberê wezîfe ‘eynîyo.

               Mertawîyayen(têkilî)a ci winasîna:

Vîr[26]: Cayê vîrî ardenîyo ki, wexto ki na kelîma peyomekê –a’y gîna xwu pey ew kelîmeya ‘’bîyayeni’’ yan jî ‘’kerdeni’’ yena ci peynî, wexta me’hne beno ‘’aqilra kewt, aqil di nêmend’’. Fina kelîmaya ‘’hewn’’î na ‘herferi gîna, ze ki cirê ‘’ahewn’’ peyda bo. Yanê;

Hewna şîyayeni: Rakewteni, ayabîyayîşî vinî kerdeni. Zêdê nînan ziddê ‘’xwu di bîyayeni’’ jî ‘’xwuya şîyayeni’’o.

               Nîtekîm zewmbî veromek û peyomekê winasînîy jî estê.

Mersela;

Ronayeni:

Mi rona.[27]

Mi na ro[28]

               Nê ‘hurdina formîy jî şardê ma mîyan di vajênê. Kes nê forman şeno zaf bizeyîdno. Zuwan dengîzêndo ğorîyo. Kes tey bigeyro, kes do honik bo.

               Ez qeyret û ‘hurmetanê xwu pêrini rişena wendekaran û zuwanzanan ‘heminirê. ‘Heme çî qandê beşirnayen û payra vinderdenda zuwandê marê.

Bimanê bi weşeya.

                                                                                                                  Zuwanbaz

12. 2015

[1] Fesalkar. O ki fesilneno.

[2] Rêzkar. O ki rêzin keno.

[3] Êtir kerdeni: Sebir kerdeni.

[4] Dönülmez, geri dönmez.

[5] Sondan yapılan eklemeler, ulamalar.

[6] O ki palikneno.

[7] a) Unutulmak.

b) Baygınlık geçirmek, kendinden geçmek.

[8] Unutmak

[9] a) Uyumak, uykuya dalmak.

b) Sönmek(yanmakta olan, yanan veya ışıyan bir cismin sönmesi, bu özelliğinin kaybolması)

[10] a) Yatırmak, uyutmak.

b) Söndürmek.

[11] Baygınlık geçirmek, kendinden geçmek

[12] Birisinin baygınlık geçirmesine neden olmak

[13] Uyanmak. Bu kelime, kimi yerde ‘’ayî bîyayeni’’ olarak kullanıldığı için bu konuyla ilişkilendirildi.

[14] Uyandırmak. Bu kelime, kimi yerde ‘’ayî kerdeni’’ olarak kullanıldığı için bu konuyla ilişkilendirildi.

[15] Önden yapılan ekler, ulamalar.

[16] Kapatmak. Mi nûştandê xwuyê bînan di mertawê na ‘herferi û zuwanandê Latînîyan vraşt bî. (mersela normal-anormal, sosyal-asosyal, politik-apolitik ew z.n. )

[17] Açmak

[18] Düşmek, yatık duruma geçmek

[19] Açılmak, çıkış yapmak, ortaya çıkmak, doğmak(Aşmî akewti, Tîjî akewti ew z.n.)

[20] Akıllı, uslu, aklı başında

[21] Aklı başından gitmek, azmak, aklını kaybetmek, sinirlenmek

[22] Düşürmek, yere koymak, yere sermek

[23] Sermek, asmak, yerden kaldırıp bir yere asmak, asılı hale getirmek

[24] Dalga, dalgalı, dalgalanmakla kalkık olma

[25] Dalga boyu kırılmış, dinmiş, dindirilmiş, ikna edilmiş, sinirlerine hakim hale getirilmiş, razı edilmiş.

[26] Hafıza, bellek, anlak

[27] İndirdim

[28] İndirdim.

Zeliqokîy :zazaki

Şîrove Biki:

Name û peyname
Edresê e- postay
Şîroveyê to:

reqlamê maldanan

nûşteyê ki ci manenê

-ÊR

-ÊR Dimilî di peyomek(daçek)ê –êr’î hem nerîyo, hem jî makîyo. Hîrê babetîya wezîfe vîneno: –Êr/i namera name vejeno. Bi no babeta

KERKERRE Û QERTENOS

KERKERRE Û QERTENOS zuwanbaz Kerkerre: Keso ki, çîyo ki yan kişta serrana, yan kişta paye(meqam)ya, yan kişta zengîneya ew yan jî zêdê nînan


Hit Counter provided by laptop reviews