DIMILÎ BIWAN, DIMILÎ BINÛS

DIMILΠ BIWAN

DIMILÎ BINÛS

M.SAİD AVCI

Însanî di morê qederî ziwano. Ziwan morê biyayen û jûbiyayenê Ellah Tealayo. Ziwan, sen’et’e Ellah yo xeylê ‘ecîbo. Ellah Teala qandê/seba tayn hîkmeta hergi millet rê jew/yew ziwan dayo. Heger ziwan ra esil meqsed pêyaûmişê însana tenya biyayê, heme însana rê jew ziwan bes bi. Hema mayê vînenê ki, dinya di hezarana ziwanî estê. Hergi millet rê jew ziwan kewno. Ney ra ma fam kenê ki,ziwanî ra meqsed tenya ûmişbiyayena însana nîyo. Win yo se, zewbî  çi hîkmetê ziwanî estê?

Ellah Teala Qur’an-û Kerîm di nê hîkmetan zaf ayetan di vano. Nînan ra ju ayeti na ya: “Xulqkerdena erd û azmînî, cabiyayena ziwanan û renganê şima delîl (biyayen û ju biyayen)ê Homa yê.”

Na ayet ra zî yeno famkerden ki, ziwanî ayet (delîl)ê Homa yê. Qandê coy (seba ci) merdim ziwanê ya înkar yan zî qedex bikero, ze ki ayetên da Homa yi înkar/yasax kero. No, însanî heta kufrî zî beno.

Ewro dinya di milleta bê ziwan çini ya. Yan zî ziwano ki nêwaneyêno û nênûşyêno hima hima nêmendo. Hima, hewawo ki ez zanaheta nê serrandê peyinan hema hema bi ziwandê ma ya çi yê nê ameyo nûştiş. Zalima heta nê serrandê peyinan ziwanê ma wo/ma yo delal û şîrin kerdi bi qedex. Zaliman û gûnîweran nêverdayê ma ziwandê xwuyê şîrin û delali ya binûsê û biwanê, fîlm û tîyatroy virazê, telewîzyonî û radyoy goştarey bikerê. Fina zî Homa yi rê zaf şukur ki –çendi vêşî nê bê zî- nê çendi serranê peyinan di tayn kovar û rojnamey ziwandê ma ya vijiyay. Nê kovar û rojnamandê Kurdan di Dimilkî zî amê nûştiş.

Ma ney rind/weş bizanê ki problemê milleta ma çendi vêşî ê/yê ziwanê ma zî hendi vêşî. Senî ma wazenê mileta ma aver şiro û zey miletanê bînan bibo azad, gerek/ganî ma averşiyayen û azadbiyayen a ziwanê xu zî biwazê.

Ma senî wazenê mileta ma cay xu miyan dê miletana azadan di bigîro lazim o ki ma biwazê ziwanê ma zî, ziwanê edebîyananê bînan mîyan di cay xu bigîro. Seba ney zî, xeylê xebat û lebat lazima.

Verê heme çî, gerek her kurd bizano ki  “Xurteya ziwanî pabestey xurtey yan zî  hêzeya milet a.” Qandê coy, lazimo ki her kes xu het ra seba xurtey û zelale ya ziwanê ma, raştzanayen û raştnûşayen û averşiyayena ziwanê ma bigurweyo/bixeftiyo.  Na wezîfe ya ma ya milî/netewî ya.

Mi cordi zî va; nuştişê Dimilî newe yo. Cora zî derd û qehrê Dimilî heme hetan ra vêşî yê. Fina ez weş zana ki, ziwandê ma ya, meqaley, romanî, istanikî, helbestî, meseley, tîyatroy zaf nênûsiya yê. Xura Dimilî zemandê verî ra heta ewro tim û tim binûsiyayê û biameyê wendiş halê ziwandê ma, do ewro ra zaf zaf/vêşî vêşî rindir û hewlêr biyayê. Hema, ewro ma dest di folklorên do xeylên zengîn esto. Her çiqas no folklor nêameyo nûştiş zî, keye ra keye, dew ra dew, sûk ra sûk, fek ra fek zemandê verî ra heta ewro resa yo ma. Ganî ma qîmetê nê folklorî bizanê û qandê averşiyayen û zelalbiyayişê ziwanê xu bixeftiyê.

Folklor xezîna û zengîneya ziwanî ya. Na xezîna ser o ziwan roj bi roj virazyeno, aver şino, xelfe dano, weş û geş beno û verra verra ziwananê edebîyananê bînan miyan di cay xu gêna. Seba ney/qandê coy averşiyayenda ziwanî di rolê folklorî zaf muhîm a.

Ez bawer kena ki, embazê ki wazenê Dimilî bimûsê, binûsê û biwanê çendi mengî (aşmî) bixeftiyê bes o. Gerek/ganî ma  -çendi zehmet bo zî- hîrê çihar aşmî Dimilkî sero bigurweyê yanî Dimilîya biwanê û binûsê.

Ma ki wazenê ziwanê ma zey/hezey ê/yê şarî zelal bu û aver şiro ganî/gerek bêguman ma vêşî/zaf bixeftiyê. Çunkî ziwanê şarî  rê çend weş û şîrin o ê/yê ma zî hendi/ehendi weş o, hendi şîrin o û hendi erjiyaye yo.

BINVAJE:M.Said AVCI, nasnameyê ciyo ‘eslî di nameyê ci Mehmet Şehit AVCI’yo. Serra 2000’î di heta zalimana ame şehîdkerdeni. Ellah bi rihmda xwuya şâd kero, mekanê ci cennet bo înşellah!

Nûbihar 8/Gulan/1993/Sh.25

Hadrekerdox:Faruk ÇETİNKAPLAN