DOLA ‘HALÎM’Î(2)

DOLA ‘HALÎM’Î(2)

Şaban Şenateş

Ame mi vîrî, par nê pêrar, ma fina amey bîy tîya. Mi hembazanrê va: Ma kuçîy do bivarê, wa sermîyan û îdaregerê mayê şarîmendey jî dolawîyandê berajandê ma di zêdê nînan çardaxîy û textbendîy vrazê. Ma şarê ma leyaq nîyo? Ma sermîyanan û îdaregerandê ma di qe aqil û totik çinîyo? Ma ma do tim û tim wina bewnîyê destan û sûkandê şarîra?

Kes şeno çor û çoşmeyê dolawîda berajandê ma awan kero û şardê marê aresnegeh[1]ên peyda kero.

Kes do Bûcağijan pêrini bigîro bero Mardîn Mîdyat, ûja di Ava Sipî ew finen jî bigîro bîyaro tîya Meraş di Dola Halîm’î û Tilarwêş’î[2] ci mojno ki tayên çimê ci abîyê, xîzmetî bivînê, înanra dersi bigîrê.

Ez qayîli bîya, xwurê şira darîstanî mîyan. Çiki ‘herra mina mi gîna vera aja ancena; dîyar kewa(qame ba), şira koy ser. Kanî verê ney vîst û hîrê serri ez şîya koyandê Firîyarî[3] ser ya. Ma qorîcîyan se nêvat bî ki?

-Xwoce, ti koda diçî?[4] Xwoceyanê berê ditirsîyan, nediwîrîyan biçûyana tuwaletê[5]. Ti di nava kund bişew digerrî, diçî ser çîyan[6]. ‘Eceb senedekî te heye yan ti ji kesê serê çîyan bawermendî?[7] Hewqas cesaret ji tera li kîderê tê?[8]

Zêdê nînan hewna çiçî, çiçî nê! Mi xwu bi xwurê va:

-La nê kesê kuşkuşok[9]îy gîyo wişk sawenê kesîra.

Neyse kî, fina jî koyan û rexî û kaş û dar û mêlî ez û hembazê mi vera xwu antîy, ma kewtîy dîyar. Pîlî ma ‘hemini Ellah, laberê pîlê hembazan pêrini ez bîya. Serrîy bîyê çewres û new. Mi mêrdifani naya bi pancasîyo. Eza bi gencana kewna qerez. Hele kamcînê ma hêledaro, qewetê kê nêpeyseno? Hembazên serrê ci da çewresênê, o bîn dîrê serrîy çewresî binrao. Gencê mao tewro genc jî Saîd bî, şîyês serre bî. Dima ez pey ‘hesîyaya, pêrdê xwurê vat bî. Vat bî:

-Baba no xwoca Şe’hban zeno ze dîk. Ma bi çetineya, o bi gengaz[10]eya koyano kewtê dîyar.

Ellah zano ez çimênokî bîya. Ageyrayîş di serbijêr şîyayîş deha çetin bî. Ez di finîy lerî bîya. Finên, cadê xwu di gunaya destandê xwu serro, finên jî lingê mi mi binra şîy û ez qeni sero gunaya ‘erro.

Kiştênra mayê qame benê, kiştênra hembazê vanê tîyanan di ‘heşîy û cinawirîy estê, nê ‘heywanîy hêrişok[11]ê, lûk[12]ê, vêşî dîyar mekewê, êyê ma tersanenê. Mayê jî kiştênra vanê e willi gereg ma vêşî nêabîyê, se beno se nêbeno? Laberê kiştênra jî bê’areyda xwura mayê qame benê. Cora linga maya peydi şina, laberê zerrîya vera ko şina. Ti vajê ki zerrîya min û lingê minê pêya digdigî[13] kenê, êyê pê benê û anê.

Wel’hasilê kelamî ti nêvanê zerrîya nişena lingan ser, aya lingan xwu bin di alawena, cirê bena serkewtê û mayê fina qame benê. Peynîra xwoca ‘Husênê Tatan û lajekê ci Saîd û xwoca Îbrahîm Xelîlê Babîyano êyê xwura xwura ma dima fotoğrafanê ma ancenê. Finên çîpa mi veşê, ez tersaya. Mi va tirim[14] qijne nêbo? Çiki dîrê rojîy verê ci telewîzyonî di kişta Yozgat’îra fina Qijnedê Palaxî’[15]ra qal bî, qijne perra bî bi ci û di kesîy na poxira merdîy bîy. Wextêra Qijneyê Palaxi qeçekîni di, qe beno ki gencey di, laberê verê zewajî perra bî pêrdê mi. Pîrika mi va, wexta hewna nêmerdi bî, telewîzyonan di heqdê nê qijnî û na nêweşîni xeberîy estîy bîy, cora mi wesfê nê qijnî day û cira Dimilîya ci pers kerdi. Pîrika mi va, pîyê to(Xelîl) mergra reya. Mevajê welatdê ma di çinîyo, esto. Hem jî Qijneyê Palaxi kewto Vajekandê Dimilî jî.                         

Eza jî ‘’dimilî.net’’îrê nûşte nûşnena, hadireya ci kena. Eza vana wa Receb nêvajo şima ‘hendayên geyrayê, şima qe nûşteyên jî nêşa hadire kero.

Ma şîyê nezdîdê milik[16]dê koy. Eger ma desna deqey bişîyayê, ma serîçiqdê koy ser resayê. Hembazan va ma peydi ageyrê, se beno, se nêbeno!

Ma jî fina rayda xwura ageyray û amey hembazandê mayê bînan heti. ‘Elîdê Dawûdan û qeçekan heti. Ma xwoca ‘Elî qeçekan het di verda bî. Sewdaya xwoca ‘Elî ‘hend dîyarkewtişdê koyrê çinêbî. Xwora Çirrikdê Mûskan’î di finê bi ê rexano şeqitîya bî. Qayîl nêbî fina a ağbi bêro ci ‘seredi.

Ma ageyrayê, ameyê textbenddê xwu ser. Mayê textbendî sero. Textbendî sero mînderîy ew çoşmedê cîya jî qirlentîy(balişneyê ‘hesîrînîy) roneyayê. Peynîya textbenddê ma bi ‘erdoya, verê ci bi daro girêdeyayo û binê ci jî qoş[17]o, vengo. Bi şikildê herzale[18]yêna bi daro girêdeyao. Da des kesîy şenê textbendî sero roşê û xwurê biaresîyê[19].

Çor û çoşmedê ma di jî fina textbend[20]andê bînan sero şar esto. O ki zêdê ma xwurê şamî wesênaya, o ki xwurê oyo çay şimeno, o ki jî oyo xwurê şamî, kebab ew zêdê nînan werd keno hadire. Herkeso hewadê xwu di, kes bi kesnakî ‘eware nîyo, qarişê kesdê bînî nêbeno.

Dinyayê qeçekan û ê pîlan jew nîyo. Pîlîy herkeso xwurê cîya cîya roşeno, cîya cîya qisey keno û mişewirêno. Ray û sîyaset û dîn û îman û mezhebê pîlan bol finîy cîya cîyao. Laberê qeçekîy wina nîyê. Înanrê dîn û mezheb û îman û ray û sîyaset û İŞİD û PKK û dewlet û Kobanî û AKP û CHP û HDP û MHP ferq nêkeno, têkildar û hîlbdarê ci qe nêbenê! Înanrê raya pêrdê înan jî ‘hend mihîmi nîya. Pêrê înan cîya cîya bê jî, ê jew benê. Çiki pîzekê înan mird bo, cirê kayekîy bibê, beso. Ê do se kerê ê çîyanê bêbinan û bêpeynîyan!?

[1] Cayê te’htîlî

[2] Bi Tirkî’ya vanê ‘’Tavşantepe’’

[3] Sîîrt di dewênda Şîrwan’îya.

[4] Xwoca tîyê sera şinê?

[5] Xwocayê verênîy tersayê, nêwetardê şiro kunif(tuwalet)i.

[6] Tîyê dewi mîyanra bişew geyrenê, şinê koyan ser.

[7] Tirim(‘eceb) senedêndo to esto yan ti kesandê serdê koyanra bawermendê?

[8] ‘Hendayên cesaret torê kotîra?

[9] Weswasîy, şufekarîy, tewtewokîy

[10] Re’hat, qolay

[11] Ê ki hêrişê serdê kesî kenê. Bi Tirkî’ya vanê ‘’saldırgan’’.

[12] Te’hlûke, te’hlûkeyîn.

[13] Lej, nîza, minaqaşe.

[14] ‘Eceb.

[15] Babetên qijneyêno ki wexto ki kesî perro, kesî heta merg beno, lûko. Tirkî di vanê ‘’Kırım Kongo Kenesi’’.

[16] Milik: Tûjik, serîçiq. Bi Tirkîya vanê ‘’doruk, zirve’’.

[17] Akerde, veng. Bi Tirkîya vanê ‘’oyuk, boşluk, boşaltılmış’’.

[18] Herzale: Îskele

[19] Soliğ bigîrê, ‘edizîya xwu bigîrê, te’htîl bikerê, boya xwu bigîrê. Tirkî di vanê ‘’dinlensinler.’’

[20] Herzaleo textîn. Dezgeo ki bi textana vrazîyao û kes yan sero rakewno yan jî sero xwurê