MA EY’RA BOL ‘HES KERD

MA EY’RA BOL ‘HES KERD

ÇİKİ O MARA  BÎ

O…

Keyna xwu Fatîma’rê pîyêndo bişefqet,

Raywaneya coydê/heyatdê Enesî’rê jew dostêndo bêhemta;

Qandê merdêndê theyrê şino qeçekên het tazîya, hinî jew embaz;

Nêweşîna  embiryandê  xwuyê  yahûdîyên di şino  persê ci, hinî jew embiryan,

Aîşa vana “Ti mira ‘hes kenê?”  O vano: “Zey roja siftayîn” hinî jew mêrde;

Qandê torinê xwuyê bermokî  xutbeya îney’ra yeno war, hinî jew kalik;

Karwana tîcaretî di jew tuccar;

Bedirî jî Uhudî jî coyao, hinî jew qumandar;

Çarşîyê Medîne’ydi, tuccaro ki xelleo tern û hî roşeno, cira vano: “Kam ma bixapeyno mara nîyo.”  Hinî jew muşterî bî…

Coyê ci azmînan sero nê, rîdê ‘erdîdi coyê xwu coya. Bî pî, bî kalik, bî embiryan. Cîhad kerd, were ame, kuşatîy kerdîy.

Muşrîkê Mekke’y mîyandi leqemê ci “Muhemmed-ul Emîn” bî. Eşrafê mekke’y Ka’be ta’mîr kerdê. Shîya “Hecer-ul Eswedî” ser kewtîbîn pê. Dima hebinan va ki: “Kam ki kêberê Benî Şeybe’ra verî dekwo zere mado ey xwurê hekem tepşê.” O ki yeno jî serwerê di cîhanano.  Înan va:“Muhemmed-ul Emîn ame.”  Hem emîn bî, hem aqil bî. Îxtîlafî hema cadi ‘hel kerd. Şalên waşt ew Hecer-ul Eswedî  ortedê şali sero rona ew dima jî va: “wa her temsîlkârê ‘eşîrên wa kiştênda şalira tepşo ew hewado cadê ci.”

Dewrê cehaleteydi qandê ki anverdê neheqeyan û zulmandi bivejyo, O jî âzâyê Xîlf-ul Fudûlî bî.Serê ci  çoşmeyê   vîstîyê…

Ebû Cehîl xwu destdi bigoşeyê engûrêna vejya qarşûyê pêxemberî ew va: “ Vaji Ya Muhemmed na nesîbê mina yan nê?”  Nîyetê cîyo xrab fahm kerd pêxemberî. Eger vajo: “Nesîbê toyo.” Do berzo bindê lingandê xwu ew paykero, eger vajo nesîbê to nîyo, do bûro. Nêtê Ebû Cehîlî serra hina vano pêxember: “Eger ti bûrê do nesîbê to bo, eger ti nêwrê do nesîbê to nêbo, Ey Ebû Cehîl.”

Wehyo siftayîndi ‘heyretî mîyandi bî. Sifte xwu eşt Hz. Xetîca di. Hz. Xetîca cirê bena telesî ew vana: “Allah û Teala qet’hen to tenya nêverdano. Çiki ti raştê, emanetîrê rîayet kenê, persê merdimanê xwu kenê, bimerhemet û xulqweşê.” Çi pesnênda weş û raşta na pesni. Jew merdimî ancax cenîya/camêrdê ci en rind bisilasno û Hz. Xetîca jî çi weş ta’rîf kerdo.

O Eşref-ul Enbîyabî. En xasê însananbî. Coyê xwu hem  zey Nebîyên hem jî zey  însanên coya. Xetayê Ey jî vrazyay, labrê Allahî îqaz kerdê. Rojên bi eşrafê Mekkeyijana ameybî pêser. Qandê ki bibê misilmanî, înan ser bol vinderdê. Çiki înanra jew bibo misilman do da’wado mabênê însanan di diha  rehet vilabo. Na gamidi sahabîyo a’ma Abdullah İbn Ümmü Mektûm vijya ame pêxemberî het. Pêxember, ameyiştê Ummî Mektûmî’ra  sixilme bî, rîyê xwu kerd tirş. Nay serra Sûreya Abese’y nazil bîbî. Ma’naya “Abese” y, “Rîtirşey” a. “ Cirê â’mâyê ame dîye pêxemberî rîtirşey kerd.” Hinî destpey kerdê sûre. Dewamê sûreyidi , rind bîyayiş û qîmet bîyayiş di Ummu Mektûm eşrafandê Mekkeyijanra Allahî hetidi diha bi qedr û qîmet bîyayişê cira îşaret keno.  Xetayê xwu fahm kerdbî. Na meseli serra, her ki raştê Ummu Mektûmî ameyê vatê: “Ey sebebê ta’zîlê mi, torê mer’heba!” ew xwu kişta dayê ronişteni.

Qandê teblîğ û da’wetê Îslameteyi Qureyşîyan veyndano tilpê Safa’yî ew vano: “ Ey Qureyş! Ek ez vaja nê koyan peydi anverê şima jew ordîyêna xwu ‘hadre kena, şimado mira ‘emel bikerê?” înan pêrini va: “E.” Ew na qisa jî kenê ser: “ E, çiki ma tora cara qisa zûri nêaşnawita!”

Qandê teblîğîya şîbî Taîf. Înan wijadi bi qeçkanan da shîkerdeni. Labrê O bi ri’hma weyna înanra, ew hina duayên kerd  “Ê nêzanê Ya Rebbî, ti înan bîya hîdayetî ser!” Tim û tim razîbîyayena Rebbê xwu pawit. Taîf’î dima duayênda hina keno pêxember: “Ey Allahê mino Merhametkârên Merhametkârân! Eger ti ro mi xezeb nêameyêse, na tenganey û zoreya ki ez ancena qandê mi bê qedr û bêqîmeto!”

“Înanra jew, çağano ki mijdyanîya pitê bideyo ci, bixezebêna wejê ci  sim û sîya . Qandê mijdyanîya pitêna, xwu êlîra nûmnenê. Nika piteri xwu hetidi tepşo yan bin’erdkero? Weli piro bo! Raya ki êyê şopnenê çi rayênda xraba.” (Nahl,58-59) Na ayati êlê Ey’rê nazil bîbî. Labrê en vêşî heskerdoxa pêxemberî keyna ci Fatîma bî.

Pêxember çağano ki xutbe dano torinê ci yenê mescîd. Înanra jew guneno ‘erdro ew destbi bermî keno. Seyyîdê ma mabênê dano xutbey ew yeno war torinê xwu gîno xwu quçî  ageyreno ew se’habandê xwura vano: “Qîmişê leyrekî nêbîya.”  (Yanê qusûr mewnê mi dayağ nê kerd).

Maya Hz. Aîşa rojên perskena: “Ti mira ‘heskenê Ya Resûlallah ?” Seyyîdê ma cewabêno bêhemta dano:  “ Zey grekorîya ya Aîşa.”  Maya ma fin fin pers kerdê: “Grekor senîn şino Ya Resulallah?” Seyyîdê ma jî: “Zey roja sifteyini Ya Aîşa, zey roja sifteyini.” Dîye cewab dano.

Xutbeya Xatirwaştişî di. “Cenîy şimarê emanetê Allah’îyê.” Ew dewam keno: “Nêbo ki şima ba’dê mi ageyrê şaşeya verîn û milê jewbînî  pironêdê…  ‘Ereb ‘ecemîra, ‘ecem ‘erebîra xas nîyo… her babet faîz hewadeyayo…  Faîzo ki sifte hewdeyayo faîzê dedê mi ‘Ebbas’îyo… de’hwa gûnîramitişî temamî hewadeyayo. De’hwa gûnîramitişa ki mi hewadaya sifte sifte ê dedzayê mi Rebîa’ya…”

Teber û zereê ci jew bî. Îslametey senîn coyêna, vist û hîrê serran mîyandi bi coyê xwuya raya sehaban û ummeta xwu kerd.  Qur’anêndo bican bî… “Do meştdi mi şimara pers kerê, şimado sevajê?” pres kerd sehabanra pêxemberî. Sehaban pêrin pîya va: “Ma şahîdê ki; To elçîyeya xwu ard bica, wezîfê xwu to bi ‘heqqeya kerd, to marê wesîy û şîretî day!” Na şahîdey serra pêxemberê ma gişta xwuya mubarek hewadê ew va:

 “Şahîd bi Ya Rab!

Şahîd bi Ya Rab!

Şahîd bi Ya Rab!”

……

Nûştok,Prof Ali KÖSE/Kovara Diyanet’î/2015/Amor,300/ Rîper,55

Tadok:Faruk ÇETİNKAPLAN