PEZKOVÎY

PEZKOVÎY¹

Şaban ŞENATEŞ

            Vanê verdê veran di şuwaneyên û tayên bizê ci benê. No, rojênda ayanweşi² di bizanê xwu gîno û beno çere³. Bizê ci weş weş çerenê. Bixwu jî darên bin di roşeno. Vanê ê nezdîyanra xeylên jî pezkovîy benê.

            Şuwane, xwu bi xwurê vano ‘’nê pezkovîy col[4]dê mi mîyan kewtayê û mi nê pezkovîy xwurê malî(keyeyî)[5] kerdayê! Qe beno ki ez bi no babeta zengîn bîyayê.

            Rojên fina no şuwane fina bizanê xwu beno çere, coldê ci di bizîy zeyîdîyayê. Dima ferq keno ki colê ci bi pezkovîyana zeyîdîyao. No şuwane vengê xwu nêkeno û bi nê ‘halîya kêf keno. Zeki şuwane hêwan[6]dê xwu ser reso, mirazîya ci bêro ca. Şuwane, beno şan tepîya bizanê xwu pak[7]ini gîno û beno keye.

            Meştêrî[8] ‘hecac[9]ên vijêno, teber vijîyayîş mikûn nêbeno. Cora nêşeno bizanê xwu bero gemi û biçirano. Ce’almat[10] ‘heywanan zerre di warî keno û winîno pra.

            Şuwane gîno bizandê xwurê tenekên ew pezkovîyandê xwurê jî mirdî mirdî êm dano ci. Mexsed vano wa nê pezkovîy bi mina bidiskîyê[11] ki mira nêremê. Na poxi[12]ra deha bol qîmet dano pezkovîyan. Ew bo ‘hala pezkovîyan dîrê rojîy keye di bi qedr û qîmet ew bi rûmeta warî keno, keno kedîkerde[13]y.

Laberê bizanê cîyê malîyan no ‘hal sifte sifte weş vînao, ‘ecêb nêdîyo, vato kes do qedr û qîmet bido bi meymandê xwu. Vato kes do çî û werd û şimî[14]yê xwu weşî bido meymandê xwu, kes do ci tekellûf[15] kero û werdanê qîmetdaran ci verano.

‘Eynî ‘hal dîrêna rojîy kudên[16]o tepîya[17], tayên bizîy xwu bi xwurê vanê ‘’nê kar û gurwî di ‘ecêbên û îşkele[18]yên esto!. Vanê eger tey îşkeleyên çinêbo wina nêkudêno’’. Bizandê malîyanra bizên vana:

            -Kêf kêfê pezkovîyano! Pezkovîyanrê zîyafeto beno, tekellûfo tekellûfî sero beno. Arri[19]da ci di tebao ki çinîyo çinîyo. Ma jî veyşanê û mayê gest di mirenê. Qe şuwanî ma kerdê xwu vîra. Pezkovîyan(berrinîyan) ame, malîy keyera qewirnay. Marê destayên vaşo wişk, înanrê ‘heme çî. Ma kes bi destayên vaşdo wişka cara bîyo mird?

            Dîrina rojîya tepîya ‘hecac vinderêno, şuwane gîno kerîyê bizan pêrini beno çere. No ‘hal bolkî jî weşdê bizandê malîyan şino. Çiki do deha bi gengazey[20]a bişê pîzekê xwu mird kerê û xwurê gema biçerê. Laberê pezkovîy mûsateyê zerrî nîyê, cirê a bolaney mîyan di jî zerre ze bî ze zîndan. Çimê înano tim tebero. Êyê xwura na roji pawenê. Teber, koy ûpezkovîy! Haho! Bimbarekîy senîn ki çimê ci teber û koyan vîneno, rapek[21]nenê ew colîra abirrênê û şinê koyan ser.

            Şuwane bi pêtêna vano:

            – Nebixeyrêno! Mi alaf[22] alafî sero da bi şima, mi şimara teba[23]yên kemî nêkerd. Şima jî xasekî[24] da pro û şima rapekna, şima şîyê koyan ser. Bimbarekêno şima ez terk kerda û şima şîyê. Şima nankorê, nankorîy!

            Pezkovîy senîn ki nê qisanê şuwanî şinawen[25]ê, veng danê bi şuwanî û vanê:

            –  ‘Esîl mayê qandê bêxeyrey(nebixeyrey)da to tora remenê şinê. To ma hewna vizêr dîyê, to qandê ma malîyê xwu teriknay û to ‘heme çîyê xwu û bizandê xwu na ma vera. Ti nankorê. Ma bi toya senîn bawerî[26] bikerê! Qe beno ki meşti ti ma jî qandê tayênandê bînan biteriknê. Ma do kotî ew bi çi aqila bi toya ’emeley bikerê qafqulê mi!? Ma şuwanedê nankorî het di nêmanenê.

Ney serra şuwane heq dano pezkovîyan û vano:

            – Deha ez do totikvaley[27]ênda winasîni nêkera û bizanê xwuyê malîyan jî weş warî kera, qedr û qîmet û rûmet bida ‘heywandê keydê xwu. Ez do qedr û qîmetê çî û kes û şarê keyî, ê teberî bolêrî bizana. Wa na jî mirê dersi bo.

Binvaje: No nûşte, MEB’î tewsîye kerdo û mi jî Weşandê Zambak’îra açarnao ki, înan jî La Fontainne’ra weçînao û groto.

[1] Pezkovîy: Yaban keçileri, yabani keçi(ler).

[2] Roja ayamweşi: Açık, hava durumunun açık olduğu gün.

[3] Çere: Ot, otlak, otlama.

[4] Col: Kerîyê çarwan(bizan û mîyan)o şirîgî. En az iki evin koyun ve keçilerinden oluşan ortak küçükbaş sürüsü.

[5] Malî(keyeyî): Malê keyî, malê warîkerdey. Bi Tirkî’ya vanê ‘’evcil, evde beslenebilen hayvan’’.

[6] Hêwan: Mirazîni, waştişo tewro peyên. Amaç, erek, arzu.

[7] Pakini: Hemini, têtewrê ci, pêrini, kokê ci, temamê ci. Hepsini, tümünü.

[8] Meştêrî: Roja bîni. Ertesi gün.

[9] ‘Hecac: Fırtına.

[10] Ce’almat: Mejbûrî,bi nêwaştişa, bêzerrî. Tirkî di vanê ‘’bilmecburi, mecburen’’.

[11] Pa diskîyayeni: Kendisine bağlanmak, kendisine alışmak.

[12] Poxi: Na poxi: No rîra, cora, no semeda, qandê coy, cokarê. Yüzden, sebeple, münasebetle, bundan ötürü.

[13] Kedîkerde: Bi Tirkî’ya vanê ‘’besili’’.

[14] Şimî: Çîyê şimitişî. Tirkî di vanê ‘’içecek ve içecek türü herşey’’.

[15] Tekellûf: De’hwet, îkram. Tirkî di vanê ‘’davet, birilerini yenme ve içme için çağırmak’’.

[16] Kudîyayeni: Dewam bîyayeni. Tirkî di vanê ‘’sürmek, devam etmek’’.

[17] Tepîya: Dima, bado, tepîla, tepîra. Bi Tirkî’ya ‘’sonra’’.

[18] Îşkele: Tirkî di vanê ‘’bir bit yeniği, bir acip iş, anormal durum’’.

[19] Arri: Tirkî di vanê ‘’yemlik, yem yenilen yer’’.

[20] Gengazey: Asan, qolay, re’hat. Tirkî di vanê ‘’kolay, rahat’’.

[21] Rapeknayeni: Bi remayîşa şîyayeni, zeki bifirrê û şirê.

[22] Alaf: Alef, êm. Werdê ‘heywanan.

[23] Teba: Çî.

[24] Xasekî: Bi rindeya. Tirki di vanê ‘’buradaki anlamı sıkılmadan’’.

[25] Şinawiteni: Aşnawiteni, veng ci şîyayeni.

[26] Bawerî: Bawerey, ’emeley, yeqîn, omid dayeni.

[27] Totikvaley: Qafquley, axmaxey, bêaqiley, bêtotikey.