MEKTÛBA VÎST Û NEWÎ

MEKTÛBA VÎST Û NEWÎ

(Mektûba Vîst û Newî  new beş ê. No Beş, Beşo Siftekên o. New Nuktey ê. )

    وَاِنْ مِنْ شَىْءٍ اِلاَّ يُسَبِّحُ بِحَمْدِهِ[1]

Birayê mino ′ezîz ew xîzmetdê Qur’anî di hembazê mino epey cîddî!

Na mektûbda to ya nafini di, çendi ki ′hal û wextê mi ca di nîyo jî, tîyê merselayênda gîrangîri[2] rê cewabên wazenê.

Birayê mi, el′hemdûlîllah, emserr ê ki rîsalan nûşnenê, epey zeyîdîyayê, (cora deha) tesxîxê didiyo yeno mi rê. Eza şewra ra ′hetanî şan bi pêtêna sero mijûlêna. Bol karê minê gîrangîrê jî peydi manenê. Ew eza nê wezîfî deha ravey vînena. Bi xusûsa Şe′hbani û Remezani di aqilî vêşêrî qelb beno ′hîssedar, rih kewno ′hereket. Ma na merselaya (muhîmi û) ′ezîmeri bitexirnê wextnakî, çiwext ki Cenabo Heq re′hmetdê xwu ra bineqitno (mi) zerrîyo, ez do bi semtêna şima rê birişa. Nika ez do şima rê hîrê nuktan^(Binnûşte) beyan kera.

NUKTEYA SİFTEKÊNİ

Fîkro ki bi şikildê ‘’esrar[3]ê Qur’anîyo nêzaneyêno, mufessîr[4]an nêşao heqîqetê ci fe′hm kero’’ vajêno û beyan beno, ′hendê disey tene o ew o ki nînan vano jî, di hetî yo.

(Heto) siftekên: Ehlê Heqî û ehlê palikêrî[5] yo. Vanê ki; ‘’Qur’an, xiznayênda bêpeynî ya; nêqedêna û nêbirrêna. Hergi seserri, bena teslîmê nas[6] û ′hukimandê ci û înan qebûl kena; ew bi neya pîya, bi şiklêndê tetîmman[7]a, heqîqetandê ciyê nimîyan[8] ra ′hîssanê xwu jî gîna. ′Hîssanê zewmîyanê mîyanikîyan nêveyêna.’’ Belê. No; o yo ki, herga ki zemano ravêreno, heqîqetê Qur’andê ′Hekîmîyo deha vêşî dano teber ro û înkîşaf beno. Ya ki, -′heşa û kella- beyanê selefê salîhînîyo şik û fîkirdê heqîqetandê Qur’anîyê zahîrîyan sero guman û lêliney nêronano. Çiki înan rê îman lazim o. Ê, nass ê, qet′î yê, asas ê û hîm ê.

Qur’an, bi fermandê  وَهٰذَا لِسَانٌ عَرَبِىٌّ مُبِينٌ[9] îya, vano me′hneyê ci eşkera û zelal o. Qur’an, me′hneo ki seranserê ci xîtabo îlahî yo, ey sero vindeno, ey sero çex beno, ey keno temam û ey agozneno. Ki wina nêbo û nassê me′hnedê Qur’anî wina fe′hm nêbo, wexta ze ki kes ′heşa summe ′heşa, Cenabê Heqî zûrker vejo ew fe′hmê Hezretî Rîsaletî jî werdî û peyhuwatek bivîno. Dêmax kî me′hneyê nassîy, rêzilane çimedê Rîsaletî ra gêrîyayê. ′Heta Îbnê Cerîrîyê Taberî, me′hneyê Qur’anî pêrko, tefsîrdê xwuyê girdî û mihîmî di bi seneddê neqildê rêzilanîya ew fina bi şikilêndo rêzilaneya derêna[10]o çimedê rîsaletî û winî nûşto.

Hetê Didiy: Ya dostêndo bêaqil o ki, keno ki birwan vrazo, çimî vejeno yan jî dişmenêndo aqilşeytano ki, qayîlo ′hukmandê Îslamî û heqîqetandê îmanî ver bivijîyo. (Bi vatişdê to ya), sûreyê Qur’andê ′Hekîmîyê ki bi şikildê bedenandê dizandê polad[11]ana vrazîyayê û ci rê bîyê sersûn[12], qayîlo înan mîyan di xwu rê rayên akero. Merdimê winasînîy, qando ki heqîqetandê îmanî û Qur’anî di (′heşa) şuffe û gûman peyda bo, qisanê winasînan vanê û vila kenê.

Binnûşte:Dima ra bi new Nukteyana bî temam.  

[1] Qet çîyên çinî yo ki pesnana Ey nêdo û Ey tespîh nêkero. (Sûreya Îsra, 44)

[2] Gîrangîr/i: Muhîm/i.

[3] Esrar: Nimî, mîyanik, sirr.

[4] Mufessîr: Keso zanaye o ki Qur’anê Kerîmî îzah keno, sero beyanat dano.

[5] Tedqîq: Paliknayeni. Ehlê tedqîqî: O ki palijkneno, îlman kudêneno.

[6] Nusûs: Nasîy. Çîyê ki nêbê, nêbeno. Îlla kî lazim ê.

[7] Tetîmmey: Serkerdey, serneyayey. Çîyê ki, serkerdişê ki goreyê şik û fîkran kesan neyayê ser, nûşîyayê, vajîyayê û eger biqewimîyo, pey ′emel bîyo.

[8] Heqîqetê ciyê nimîy: Heqîqetê ciyê nimitey, esrarê heqîqetandê ci. Heqîqetê ki nimiteyê, mîyanikîyê, herkes nêşeno aqilî bero ser.

[9]  Ew no, zuwanêndo ′Erebîyo fasîh(eşkerao fe′hmbîyaye) o. (Sûreya Ne′hlî, 103)

[10] Derênayeni: Çîyên çînakî sernayeni, piloznayeni, bi cîya disknayeni, qewet sernayeni û piloznayeni, pak erdeni, têkildarê ci kerdeni.

[11] Polad: Çelîk. Bedenê dizê poladîy: Dêsê dizê ki poald ra vrazîyayê.

[12] Sersûn: Me′hfezekar. O ki destê xwu nano kesên yan jî çîyên ser û ci kar û gurweyandê te′hlûkan ra sitar keno.

Tadok:Şaban ŞENATEŞ