DERMANÊ VÎSTÎ

DERMANÊ VÎSTÎ: Hey nêweşo ki derddê xwurê geyreno derman! Nêweşînîy di babetîyê: Tayêndê ci heqîqîyê, tayêndê ci wehmî[1]yê. Heqîyandê cirê jî, Şafîyê ‘Hekîmê Zulcelalî qando ki cirê derman bo, nê eczaxanedê xwuyê kubrayê kureyê ‘erdî di dermanîy rêz kerdê. Noqor ê dermanîy jî derdan wazenê. Hergi derdîrê darîyên xelq bîyo. Qandê tedawî bîyayîşî dermanan grotiş û înan serf kerdiş tawo; laberê o do tesîrî û şîfa dîyayîşî Cenabdê Heq’îra bizano. Senîn ki derdan O dano, winî jî fina dermanan jî O do bido.

            Goş tewsîyandê erbaban û ‘hekîmandê dîndaran nayeni, dermanêndo gîrangîr[2]o. Çiki bolê nêweşînan sûyê îstîmalat[3]î û bêparêzey û îsrafî û xetayan û sefahat[4]î û bêdîqeteyra yenê. ‘Hekîmo dîndar, helbet ki daîreyêndo meşrû[5] di şîretîy dano û tewsîyey keno. Sûyê îstîmalatî û îsrafîra meni’h keno, cirê tesellî dano. Bawerîya nêweşî bi ê şîretan û tewsîyan yena û nêweşîna ci ci sero bena şeniki; herûnda çekû[6]y di herayay vîneno.

            Narra nêweşîna wehmî jî, tesîrkarê cîyo tewro ravey, qîmet ci nêdayîşo. Herga ki qîmet deyêno bi ci, beno gird, maseno. Ki qîmet bi ci nêdeyo, beno werdî, kesî vero vila beno. Senîn ki kes veyêno mozan, arêbenê kesî ser ew kes ci nêveyo, vila benê, kesîra geyrî benê. Hem tarî di mersela resenêndo hêlbîyaye kesî çiman ver kewo, eger kes bi ‘heyala vêşî qîmet bi ci do, qe beno ki kes zêdê xîntan ey bi şikildê marrêna bivîno û ci ver biremo. Ki vêşî qîmet bi ci nêdo, wexta o do bizano ki o resenek marr nîyo, dima o do qağûdê xwuyê siftekênîyê bîlaheq û bîlasebebîrê bihuwo û ravêro.

            Eger na nêweşîna wehmî bol biramo, eyka[7] açarnena nêweşînda raştay[8] ser. Na babetî nêweşîni, însanandê weswas[9]an û ‘hesebîyan sero nêweşînênda bol ‘ara, ‘hebi kena qubi[10], hêleyê cîyê manewî şiknena. Bi xusûsa eger raştê nîm’hekîmêndê bêmer’hemetî yaxût nîmdoktorêndê bêwîjdîyanî bêro, weswaseya ci zeyîdêna. Ki zengînên bo, malê ci, heta bîna jî, yan aqilê ci yan jî weşbiganey[11]a ci ci destîra şina.

[1] Asas çinîyê, laberê ze ki bibê. Winî asanê.

[2] Biehemmîyet.

[3] Xetakareyda kar û gurweyan û ca di serf nêkerdişîya bîyayeni.

[4] Kar û gurweo ğeyrî meşrûyo ki kesî ray ser fîneno.

[5] Daîreo meşrû: Daîreo taw. Kar û gurwe û qisey û ‘heyato ki qanûnî şerî’etî mîyan di bîyo yan jî vajîyao, tawo.

[6] Ze’hmet, graneya çîyan.

[7] Wexta.

[8] Nêweşîna raştay: Nêweşîna heqîqî, nêweşîna maddî yan jî rûhî.

[9] Wehham. O ki nêweşîna cîya wehmî esta, o ki tey wesfê weswasey esto.

[10] Habbeyên kena qubbe.

[11] Şîfadarey, gansilametey, ganweşey, zîndeyey, weşîni, sî’hat. Heta ganîra weş bîyayeni, nêweş nêbîyayeni.

Tadok:Şaban ŞENATEŞ