MEKTÛBA VÎST Û NEWÎ (2)

NUKTEYA DİDİY:

Cenabê Heqî Qur’andê Kerîmî di bol çîyan sero sond werdo. Sondandê Qur’andê Kerîmî di bol nuktey û nimîy est ê. Mesela, sondêوَالشَّمْسِ وَضُحٰيهَا[1]  y Vajeda Jondesî di asasê ê temsîlê muhteşemî nîşan dano, kaînatî bi babetêndê şanşînên û sûkêna mojneno. Hem, bi sonddê [2]يٰسٰۤ – وَالْقُرْاٰنِ الْحَكِيمِ îya qudsîyetê î’cazatdê Qur’anî mojneno ew fina sondwerdişdê ci rê dereceyê ′hurmetdê î’cazatdê Qur’anî ra kesî haydar keno û ano ci vîrî. Bi sonddê

وَالنَّجْمِ اِذَا هَوٰى[3] فَلاَ اُقْسِمُ بِمَوَاقِعِ النُّجُوم[4] وَاِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِيمٌ[5] îya kiştên ra qando ki wahîy sero guman peyda nêbo, bi hişbîyayîşdê estarana tesîrê xeberandê cinnan û şeytanandê ğeybîyan birneno û nîşan dano, kiştên ra jî bi ê sondî û haydarkerdişîya pîya, ê vinderdiş û cadayîşê estaranê ′ecêban mojneo, bi dûzanêndo raveya, bi qudretdê xwu yê ′ezîmûşşanîya ew fina bi ′hîkmetêndo raveya cadayîş û çerxê înanê ′ecêbê granan nano çiman vera û însanan xefletî ra hayîk keno.

Sondê [6]وَالذَّارِيَات û  وَالْمُرْسَلاَتِî însanan rê mojneno û haydar keno ki vavîlikan û livandê ′hecacî mîyan di xeylên ′hîkmetê mihîmîy est ê. Tîya di balê însanan anceno vayan û melekandê ci ser û ze ki vajo ki, çîyo ki goreyê şik û qenehetdê şima tesadufî zaneyêno, ey di bol ′hîkmetê nazenînîy û wezîfeyê granîy est ê. Ew zêdê nînan, hergi ca û herûnên di cîya cîya nuktey û faydey est ê. Qando ki wext musaît nîyo, ma do bi kilmaneya bol ′hîkmetandê sonddê  [7]وَالتِّينِ وَالزَّيْتُونِ ra nukteyênda ci tenîya rê îşaret bikerê. Wina ki:

Cenabê Heqo, bi sonddê encîl û zeytûna, balê însanan anceno girdeyda qudretî û re′hmetdê xwuyê ravey û ne′hmetandê xwuyê ′ezîmûşşanan ser, ew rîyê însanano ki şino vera esfeldê safîlînî[8], ey a heti ra açarneno û bi şukrî û fîkrî û îmanî û ′emeldê salî′hînîya, ′heta aladê îllîyînî[9] keno mazhardê raveyşîyayîşandê manewîyan. Ne′hmetan mîyan di sebebê weçînayîşdê encil û zeytûneri, bimbarekey û bine′hfeyda nê ′hurna meywanê raveyan û ′hîkmetandê dayîşdê nînanê balkeşan ra o. Çiki zeytûni senîn ki ′heyatdê însanandê şêligî û roşinaî û bazirganey û zexîrî di cayêndo mihîm û hîm û asasî gîna; ′eynî bi şikla xîlqat[10]ê encîli jî, ti winînê ki dendika ciya ′hendê nûtên û diremên, aya ′hacetanê darênda ze bêteri xwu sero wegîna. Bi neya pîya, senîn ki mûcîzanê qudretdê harîqan mojnena, winî jî, bi werdiş û ne′hfdê xwuya meywan pêrkini ra ata, sondê ne′hmetandê îlahîyanê bine′hfetan ana însanan vîrî û kesî înan ra kena haydar. Qando ki însan, îmanî û ′emelê salîhînî xwu dest fîno ew nêguno çalida esfeldê safîlînî ro, însanan rê dersi dana.

[1] Tîjî û roşnaîda wextdê duhay(quşlixî) ser sond bo.(Sûreya Şemsî, 1)

[2] Yâsîn. Qur’andê ′hîkmetmojnî sero sond bo(Sûreya Yasînî 1 û 2).

[3] Estareo şeqitêno şino, ey rê sond bo ki(Sûreya Necmi, 1)

[4] Cadê estaran sero sond bo(Sûreya Waqi’a 75)

[5] Eger şima bizanê, biraşt no sondêndo gird o(Sûreya Waqi’a, 76)

[6] ‘Hecacî(firtinî) ser sond bo ki. Sond bo bi çîyê ki pêdima rişîyayê înan ser bo ki. (Sûreya Zarîyatî 1 û 2)

[7] Encîli û zeytûni ser sond bo ki(Sûreya Tînî 1)

[8] Esfelo safîlîn: Meqamo cêrêno tewro cêrên. Meqamê ce′hnimîyo tewro cêrê.

[9] Alao îllîyîn: Meqamo corêno tewro corên. Meqamê Cinnetîyo tewro corên.

[10] Xîlqat: Dayîş û bîyayîş.

Tadok:Şaban ŞENATEŞ